بیماری کبد: علائم، علل، تشخیص و درمان

مقدمه: انواع مختلفی از بیماری های کبدی وجود دارد. برخی از رایج ترین انواع آن با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است برای مدیریت به داروی مادام العمر نیاز داشته باشند. اگر درمان را زود شروع کنید، اغلب می توانید از آسیب دائمی جلوگیری کنید. اما توجه کنید که ممکن است در مراحل اولیه علائمی نداشته باشید. درمان بیماری کبدی در مراحل پایانی پیچیده تر است.

بیماری کبد چیست؟

کبد شما یک اندام بزرگ و قدرتمند است که صدها عملکرد ضروری را در بدن شما انجام می دهد. یکی از مهمترین عملکردهای آن فیلتر کردن سموم از خون شما است. در حالی که کبد شما برای این کار به خوبی مجهز است، نقش آن به عنوان یک فیلتر آن را در برابر سمومی که پردازش می کند آسیب پذیر می کند. سموم بیش از حد می تواند بر منابع و توانایی کبد شما برای عملکرد غلبه کند. این می تواند به طور موقت یا در مدت زمان طولانی رخ دهد.

وقتی پزشکان به بیماری کبد اشاره می کنند، معمولاً به شرایط مزمنی اشاره می کنند که به مرور زمان به کبد شما آسیب می زند. عفونت های ویروسی، مسمومیت های سمی و برخی شرایط متابولیک از جمله علل شایع بیماری مزمن کبدی هستند. کبد شما قدرت احیا کنندگی بالایی دارد، اما دائماً اضافه کاری برای احیای خود کار می کند. در نهایت، نمی تواند ادامه دهد.

مراحل بیماری مزمن کبد چیست؟

بیماری مزمن کبد تقریباً در چهار مرحله پیشرفت می کند:

• هپاتیت
• فیبروز
• سیروز
• نارسایی کبد

مراحل بیماری کبد

مرحله 1: هپاتیت

هپاتیت به معنای التهاب در بافت های کبد شماست. التهاب پاسخ کبد شما به آسیب یا مسمومیت است. این تلاشی برای پاکسازی عفونت ها و شروع روند بهبودی است. هپاتیت حاد (یک پاسخ فوری و موقت) اغلب این کار را انجام می دهد. اما وقتی آسیب یا مسمومیت ادامه یابد، التهاب نیز ادامه دارد. هپاتیت مزمن باعث بهبود بیش فعالی می شود که در نهایت منجر به اسکار (فیبروز) می شود.

مرحله 2: فیبروز

فیبروز سفت شدن تدریجی کبد است، زیرا نوارهای نازکی از بافت اسکار به تدریج اضافه می شود. بافت اسکار جریان خون را از طریق کبد شما کاهش می دهد که دسترسی آن به اکسیژن و مواد مغذی را کاهش می دهد. اینگونه است که نشاط کبد شما به تدریج شروع به کاهش می کند. قابل توجه است که مقداری از فیبروز برگشت پذیر است. سلول‌های کبدی شما می‌توانند بازسازی شوند و اگر آسیب به اندازه کافی کند شود تا بهبود یابد، جای زخم کاهش می‌یابد.

مرحله 3: سیروز

سیروز یک زخم شدید و دائمی در کبد شما است. این مرحله ای است که فیبروز دیگر قابل برگشت نیست. وقتی کبد شما دیگر سلول‌های سالم کافی برای کار کردن نداشته باشد، بافت‌های آن دیگر نمی‌توانند بازسازی شوند. اما همچنان می توانید در این مرحله آسیب را کاهش داده یا متوقف کنید. سیروز شروع به تأثیر بر عملکرد کبد شما می کند، اما بدن شما تلاش می کند تا از دست دادن را جبران کند، بنابراین ممکن است در ابتدا متوجه نشوید.

مرحله 4: نارسایی کبد

نارسایی کبد زمانی شروع می شود که کبد شما دیگر نمی تواند به اندازه کافی برای نیازهای بدن شما کار کند. به این “سیروز جبران نشده” نیز می گویند. بدن شما دیگر نمی تواند زیان های وارده را جبران کند. هنگامی که عملکردهای کبد شروع به شکستن می کنند، اثرات آن را در سراسر بدن خود احساس خواهید کرد. نارسایی مزمن کبد یک فرآیند تدریجی است، اما در نهایت بدون پیوند کبد کشنده است. برای زندگی به جگر نیاز دارید.

بیماری کبد چقدر شایع است؟

تقریباً 1.8٪ از بزرگسالان ایالات متحده (4.5 میلیون بزرگسال) به بیماری کبد مبتلا هستند. سالانه باعث مرگ 57000 نفر در ایالات متحده می شود. در سطح جهان، سالانه حدود 2 میلیون مرگ یا 4 درصد از کل مرگ و میرها را به همراه دارد. مرگ و میرها بیشتر از عوارض سیروز است که نارسایی حاد کبدی بخش کوچکی از آن را تشکیل می دهد. بیماری کبدی مردان و افرادی را که در بدو تولد مرد هستند (AMAB) دو برابر بیشتر از زنان و افرادی که در بدو تولد زن تعیین می‌شوند (AFAB) تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم از کار افتادن کبد

علائم بیماری کبدی در مراحل پایانی شامل زردی، خارش و اختلال خفیف مغزی است.
در بیماری کبدی در مراحل پایانی، صفرا به جایی که باید نمی رود. ممکن است شروع به رنگی کردن پوست، چشم یا ادرار کند و باعث خارش شما شود.

اولین علائم و نشانه های بیماری کبد چیست؟

بیماری مزمن کبد اغلب در مراحل اولیه علائمی ایجاد نمی کند. اما گاهی اوقات با یک دوره هپاتیت حاد شروع می شود. به عنوان مثال، اگر به عفونت هپاتیت ویروسی مبتلا می‌شوید، قبل از شروع فاز مزمن، یک مرحله حاد وجود دارد. ممکن است برای مدت کوتاهی تب، معده درد یا حالت تهوع داشته باشید این زمانی است که سیستم ایمنی بدن شما برای شکست دادن عفونت کار می‌کند. اگر آن را شکست ندهد، تبدیل به یک عفونت مزمن می شود.

برخی از علل دیگر بیماری کبد نیز ممکن است با علائم حادتر شروع شوند یا دوره های گاه به گاه علائم حاد داشته باشند. علائم اولیه بیماری کبد معمولا مبهم است. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد بالای شکم.
• حالت تهوع یا از دست دادن اشتها.
• خستگی و بی حالی (احساس خستگی و بیماری به طور کلی).

علائم و نشانه های بیماری کبدی در مراحل بعدی چیست؟

هنگامی که عملکرد کبد شما شروع به کاهش می کند، ممکن است علائم بیشتری را مشاهده کنید. این در مراحل بعدی بیماری کبد اتفاق می افتد. یکی از اولین عوارض جانبی کاهش عملکرد کبد این است که جریان صفرا در مجرای صفراوی شما متوقف می شود. کبد شما دیگر صفرا را به طور موثری به روده کوچک شما نمی رساند. در عوض، صفرا شروع به نشت به جریان خون شما می کند. این باعث علائم خاصی می شود، از جمله:

• زردی (رنگ زرد به سفیدی چشم و پوست).
• ادرار تیره رنگ (ادرار).
• مدفوع (مدفوع) رنگ روشن.
• مشکلات گوارشی، به ویژه با چربی ها.
• کاهش وزن و کاهش عضلات.
• نفس بد بو.
• اختلال خفیف مغزی (آنسفالوپاتی کبدی).
• خارش (خارش پوست، اما بدون بثورات قابل مشاهده).

با پیشرفت بیماری کبد، می تواند بر جریان خون، هورمون ها و وضعیت تغذیه شما تأثیر بگذارد. این می تواند به طرق مختلف خود را نشان دهد. ممکن است علائم و نشانه هایی را در پوست و ناخن خود مشاهده کنید، مانند:

• ناخن قاشقی.
• ناخن های تری
• چماق زدن ناخن.
• آنژیوم عنکبوتی
• نقاط قرمز ریز روی پوست شما (پتشی).
• برجستگی های زرد کوچک رسوب چربی روی پوست یا پلک شما.
• خونریزی و کبودی آسان.
• کف دست های قرمز

ممکن است علائمی از نشت مایعات از رگ های خونی و تجمع در بدن خود مشاهده کنید، مانند:

• شکم متورم (آسیت).
  تورم مچ پا، پاها، دست ها و صورت (ادم).

علائم بیماری کبد در بانوان

علائم بیماری کبد در خانم ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پریودهای نامنظم (قاعدگی).
• ناباروری زنان

علائم بیماری کبد در آقایان

علائم بیماری کبد در آقایان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بیضه های کوچک شده.
• بزرگ شدن بافت سینه مردانه

در رابطه با آزمایش خون ، آزمایش هورمون بیشتر بخوانید.

عوارض مرحله نهایی بیماری کبد یا همان از کار افتادن کبد چیست؟

بیماری کبدی مرحله نهایی به سیروز جبران نشده و نارسایی کبدی اشاره دارد، زمانی که کبد شما توانایی بازسازی را از دست داده و به آرامی در حال کاهش است. مهم‌ترین عوارض جانبی مرحله نهایی بیماری کبد، فشار خون پورتال و سرطان اولیه کبد (کارسینوم کبدی) است. عوارض این دو بیماری از علل اصلی بستری شدن و مرگ در افراد مبتلا به سیروز و نارسایی کبدی است.

در رابطه با آزمایش فشار خون و آزمایش سرطان بیشتر بخوانید.

فشار خون پورتال

فشار خون پورتال زمانی اتفاق می افتد که زخم در کبد شما ورید پورتال را که از آن عبور می کند فشرده می کند. فشار خون بالا در ورید پورتال باعث می شود بدن شما جریان خون را به وریدهای دیگر متصل به آن منحرف کند که بزرگ شده و نازک می شوند. این رگ ها می توانند نشت کنند، پاره شوند و خونریزی کنند. خونریزی داخلی از این واریس ها می تواند ناگهانی، شدید و تهدید کننده زندگی باشد.

عوارض اضافی، هرچند نادر، عبارتند از:

• طحال بزرگ و بیش فعال (هیپر اسپلنیسم).
• نارسایی تنفسی (سندرم کبدی ریوی).
• نارسایی کلیه (سندرم کبدی).

سرطان کبد

در حالی که همه مبتلایان به بیماری مزمن کبد به سرطان اولیه کبد (کارسینوم سلولی کبدی) مبتلا نمی شوند، اکثر افرادی که به سرطان کبد مبتلا می شوند، بیماری مزمن کبدی دارند. چرخه التهاب، ترمیم و اسکار سلول‌های کبدی شما را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که احتمال تبدیل شدن آنها به سرطان را افزایش می‌دهد. پزشکان همچنین معتقدند که ویروس های هپاتیت مزمن، به ویژه، ممکن است با DNA سلول های کبدی شما تداخل داشته باشند.

بیشتر بخوانید: آزمایش بیناری های مقاربتی

علل بیماری کبد چیست؟

بیش از 100 نوع بیماری کبدی وجود دارد، اما آنها به چند زیرگروه تقسیم می شوند. علل عبارتند از:

• عفونت های ویروسی. عفونت های هپاتیت ویروسی که مزمن می شوند می توانند باعث هپاتیت مزمن از جمله هپاتیت B و هپاتیت C شوند.
• هپاتیت ناشی از الکل. مصرف زیاد الکل می تواند باعث هپاتیت حاد یا مزمن شود. اگر به اندازه کافی ادامه یابد، می تواند باعث سیروز و نارسایی کبد شود.
• هپاتیت سمی قرار گرفتن بیش از حد مزمن در معرض سموم، مانند مواد شیمیایی صنعتی یا داروها، می تواند باعث هپاتیت حاد یا مزمن شود.
• بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل. شرایط متابولیک مرتبط با چاقی، قند خون بالا و چربی خون بالا می تواند باعث ذخیره چربی اضافی در کبد شود که می تواند باعث التهاب (استئاتوهپاتیت غیر مرتبط با الکل) شود. در رابطه با آزمایش چربی خون بیشتر بخوانید.
• استاز صفراوی. شرایط مادرزادی (که در بدو تولد وجود دارد) که جریان صفرا را از طریق مجاری صفراوی شما مسدود یا متوقف می‌کند، می‌تواند باعث ایجاد صفرا شود و به کبد شما آسیب برساند، از جمله آترزی صفراوی و فیبروز کیستیک. علل غیر مادرزادی عبارتند از تنگی صفراوی و سنگ کیسه صفرا.
• بیماری های خود ایمنی. شرایط خود ایمنی می تواند باعث التهاب مزمن و زخم در کبد یا مجاری صفراوی شود، از جمله هپاتیت خود ایمنی، کلانژیت صفراوی اولیه و کلانژیت اسکلروزان اولیه.
• اختلالات متابولیک ارثی. اختلالاتی که باعث ایجاد محصولات سمی در خون شما می شوند – مانند بیماری ذخیره گلیکوژن (GSD)، بیماری ویلسون، هموکروماتوز و بیماری گوچر – می توانند باعث آسیب مزمن کبد شوند.
• بیماری های قلبی عروقی. شرایطی که بر جریان خون به و از کبد شما تأثیر می گذارد – از جمله سندرم بود-کیاری، ایسکمی، بیماری های شریانی و نارسایی سمت راست قلب – می توانند باعث آسیب مزمن کبد شوند. در رابطه با آزمایش تشخیص بیماری های قلبی بیشتر بخوانید.

علل خطر ابتلا به بیماری کبد چیست؟

در صورتی که:

• الکل را زیاد مصرف کنید.
• از داروهای داخل وریدی استفاده کنید.
• از مسکن هایی مانند آسپرین یا استامینوفن استفاده کنید
• سندرم متابولیک دارید.
• به طور مرتب در معرض مواد شیمیایی سمی هستید.
• به طور مرتب در معرض خون یا مایعات بدن دیگران هستید.

نحوه تشخیص از کار افتادن کبد

پزشک بررسی بیماری کبدی را با معاینه فیزیکی شما آغاز می کند. آنها به دنبال علائم قابل مشاهده می گردند و در مورد علائم شما می پرسند. آنها همچنین ممکن است در مورد رژیم غذایی، سبک زندگی و سابقه سلامتی شما بپرسند. در نهایت، آنها از آزمایشات آزمایشگاهی و اسکن تصویربرداری برای بررسی بیماری کبد استفاده خواهند کرد. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایشات خون یک پانل از تست های عملکرد کبد می تواند علائم بیماری کبد، شدت بیماری کبد و نارسایی کبد را نشان دهد. اینها محصولات کبدی مانند آنزیم های کبدی، پروتئین ها و سطح بیلی روبین را در خون شما اندازه گیری می کنند. آزمایش خون همچنین ممکن است التهاب، بیماری های خاص یا عوارض جانبی مانند کاهش لخته شدن خون را نشان دهد. در رابطه با آزمایش کبد بیشتر بخوانید.
  تست های تصویربرداری سونوگرافی شکم، سی تی اسکن (اسکن توموگرافی کامپیوتری) یا MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) می تواند اندازه، شکل و بافت کبد شما را نشان دهد. این می تواند التهاب و تورم، رشد و فیبروز را آشکار کند.
• الاستوگرافی. نوع خاصی از آزمایش تصویربرداری به نام الاستوگرافی از سونوگرافی یا فناوری MRI برای اندازه گیری سطح سفتی یا فیبروز در کبد شما استفاده می کند.
• آندوسکوپی اگر پزشک شما نیاز به دیدن داخل مجرای صفراوی شما دارد، ممکن است نیاز به استفاده از یک نوع تصویربرداری آندوسکوپی داشته باشد. آندوسکوپی شامل عبور یک دوربین کوچک (اندوسکوپ) از دستگاه گوارش فوقانی است. از آندوسکوپ، آنها می توانند از EUS یا ERCP برای دیدن مجاری صفراوی شما استفاده کنند.
• تصویربرداری پزشکی هسته ای یک اسکن هسته ای کبد و طحال از یک دوربین گاما برای تشخیص یک ماده ردیاب رادیواکتیو (بی ضرر) که به بدن شما تزریق می شود، استفاده می کند. نحوه جذب ردیاب توسط کبد، نواحی را که به طور طبیعی کار نمی کنند برجسته می کند.
• بیوپسی کبد بیوپسی کبد یک روش جزئی برای گرفتن نمونه بافت کوچک از کبد شما برای آزمایش در آزمایشگاه است. پزشک معمولاً می تواند نمونه را از طریق یک سوزن توخالی بگیرد. ممکن است برای بررسی سرطان یا تایید سیروز و کمک به تعیین علت، به بیوپسی کبد نیاز داشته باشید.

نحوه درمان بیماری کبد

برخی از انواع بیماری های کبدی درمان های پزشکی خاصی دارند. به عنوان مثال، داروهای ضد ویروسی هپاتیت ویروسی را درمان می کنند، در حالی که کورتیکواستروئیدها و سرکوب کننده های ایمنی بیماری های خود ایمنی را درمان می کنند. اما در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی درمان اولیه بیماری کبدی است. کاهش بار سمی روی کبد برای هر نوع بیماری کبدی مهم است، اما برای بیماری هایی که به دلیل ذخیره بیش از حد چربی، الکل یا سایر سموم ایجاد می شوند، ضروری است.

با این حال، تشخیص زودهنگام برای درمان موثر بیماری کبد قبل از آسیب دائمی کلیدی است. متأسفانه، همه افراد به موقع بیماری کبد را کشف نمی کنند تا روند خود را معکوس کنند. اگر از قبل سیروز یا نارسایی کبدی دارید، ممکن است برای عوارضی مانند پرفشاری خون پورتال یا سرطان کبد به درمان های اضافی نیاز داشته باشید. ممکن است کبد شما نتواند بهبود یابد و در نهایت ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.

چگونه می توان خطر ابتلا به بیماری های کبدی را کاهش داد؟

شما می توانید با موارد زیر به پیشگیری از بیماری کبد کمک کنید:

• واکسینه شدن واکسن هایی برای جلوگیری از هپاتیت ویروسی A و B موجود است.
• رعایت بهداشت خوب. شستن دست ها پس از استفاده از حمام، جابجایی ایمن غذا و استفاده ایمن از سوزن می تواند به جلوگیری از گسترش عفونت کمک کند.
• مصرف الکل در حد اعتدال و استفاده از داروها طبق دستور. اگر اختلال مصرف مواد (SUD) دارید، درمان می تواند به پیشگیری از هپاتیت سمی کمک کند.
• مدیریت عوامل متابولیک مانند چربی خون و قند خون. پزشک می تواند در این مورد کمک کند. در رابطه با آزمایش قند خون بیشتر بخوانید.

آیا بیماری کبد قابل برگشت است؟

اگر شما و تیم مراقبت های بهداشتی تان بتوانید علت را به طور موثر حذف یا مدیریت کنید، بیماری کبد در مراحل اولیه قابل برگشت است. این بستگی به علت و نحوه درمان آن دارد. پس از ابتلا به سیروز، نمی‌توانید جای زخمی را که قبلاً انجام شده است از بین ببرید، اما ممکن است بتوانید از آسیب بیشتر جلوگیری کنید یا سرعت آن را کاهش دهید. نارسایی مزمن کبدی قابل برگشت نیست، اگرچه ممکن است سالها طول بکشد تا پیشرفت کند.

آیا بیماری کبد قابل درمان است؟

بسیاری از انواع بیماری های کبدی قابل درمان هستند. بیماری کبد سمی و مرتبط با الکل زمانی می تواند بهبود یابد که شما دیگر در معرض سم نباشید. تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل را تسکین دهد. انواع دیگر بیماری های کبدی قابل درمان نیستند، اما اغلب با دارو قابل کنترل هستند. برخی از بیماری های ارثی، بیماری های خود ایمنی و عفونت های ویروسی ممکن است نیاز به درمان مادام العمر داشته باشند.

در هنگام زندگی با بیماری کبد چگونه باید از خودم مراقبت کنم؟

اگر بیماری کبدی دارید، می توانید از طریق موارد زیر به مراقبت از کبد خود کمک کنید:

• حفظ یک رژیم غذایی سالم. بر غذاهای کامل، حاوی مقدار زیادی گیاه و پروتئین بدون چربی تاکید کنید.
• حفظ BMI (شاخص توده بدن) سالم. پزشک می تواند به شما توصیه کند.
• اجتناب از مصرف الکل، تنباکو و داروهای بدون نسخه. از پزشک خود بخواهید منابعی را برای کمک به ترک سیگار به شما ارائه دهد.
• مصرف داروها فقط طبق دستور همیشه در مورد داروهای جدید با ارائه دهنده خود صحبت کنید.
• محافظت از خود در برابر عفونت ها بهداشت خوب و رابطه جنسی ایمن را تمرین کنید تا از بار اضافی بر روی کبد خود جلوگیری کنید.
• پیگیری قرار ملاقات های مراقبت های بهداشتی. غربالگری های منظم خود را برای تشخیص زودهنگام عوارض انجام دهید.