بیماری هیپوگلیسمی (گلوکز خون پایین)

مقدمه:
بیماری هیپوگلیسمی وضعیتی است که در آن سطح قند خون (گلوکز) شما کمتر از حد استاندارد است. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن شماست. هیپوگلیسمی اغلب با درمان دیابت مرتبط است. اما سایر داروها و شرایط مختلف – که بسیار نادر هستند – می توانند باعث کاهش قند خون در افرادی شوند که دیابت ندارند. هیپوگلیسمی نیاز به درمان فوری دارد. برای بسیاری از افراد، قند خون ناشتا 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 3.9 میلی مول در لیتر (mmol/L) یا کمتر باید به عنوان هشداری برای هیپوگلیسمی عمل کند. اما این اعداد برای شما ممکن است متفاوت باشد. از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود بپرسید. درمان شامل بازگرداندن سریع قند خون شما به محدوده استاندارد یا با غذا یا نوشیدنی با قند بالا یا با دارو است. درمان طولانی مدت نیاز به شناسایی و درمان علت بیماری هیپوگلیسمی دارد.

بیماری هیپوگلیسمی چیست؟

قند خون پایین که هیپوگلیسمی نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلوکز در خون شما به کمتر از حد سالم برسد. برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، این به این معنی است که میزان گلوکز خون کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) است. این میزان برای افراد مختلف متفاوت است، بنابراین با پزشک یا تیم مراقبت بهداشتی خود مشورت کنید تا متوجه شوید که چه میزان گلوکز خون شما پایین است.

پایین بودن گلوکز خون چقدر شایع است؟

قند خون پایین در میان افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و در میان افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که انسولین یا سایر داروهای دیابت مصرف می کنند، شایع است. در یک مطالعه جهانی بزرگ بر روی افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می‌کنند، از هر 5 نفر 4 نفر مبتلا به دیابت نوع 1 و تقریباً نیمی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2، حداقل یک بار در یک دوره 4 هفته‌ای یک رویداد قند خون پایین گزارش کردند.

افت شدید گلوکز خون، زمانی که سطح گلوکز خون شما آنقدر پایین می آید که نمی توانید خودتان آن را درمان کنید، کمتر رایج است. در میان بزرگسالان آمریکایی مبتلا به دیابت که از انسولین یا برخی از داروهای دیابت استفاده می‌کنند که به لوزالمعده کمک می‌کند انسولین را در خون ترشح کند، از هر 100 نفر 2 نفر ممکن است هر سال قند خون به شدت پایین داشته باشند.

مطالعه بیشتر: آزمایش قند خون

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هیپوگلیسمی هستند؟

• دیابت نوع 1 دارند
• انسولین یا سایر داروهای دیابت مصرف کنند
• 65 سال یا بیشتر سن دارند
• قبلا گلوکز خون پایین داشتند
• سایر مشکلات سلامتی، مانند بیماری کلیوی، بیماری قلبی، یا اختلال شناختی ارتباط خارجی NIH

در رابطه با آزمایش کلیه و آزمایش بیماری های قلبی بیشتر بخوانید.

علائم بیماری هیپوگلیسمی چیست؟

علائم پایین بودن گلوکز خون به سرعت ظاهر می شود و می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. همانطور که جدول 1 زیر نشان می دهد، علائم می توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.

جدول علائم بیماری هیپوگلیسمی یا قند خون پایین

قند خون پایین در هنگام خواب

سطح گلوکز خون شما می تواند هنگام خواب کاهش یابد و برای چندین ساعت پایین بماند و مشکلات جدی ایجاد کند.

• گریه کردن یا دیدن کابوس
• عرق زیاد که لباس خواب یا ملحفه شما مرطوب شود
• احساس خستگی، تحریک پذیری یا گیجی بعد از بیدار شدن از خواب

اگرچه ممکن است از خواب بیدار نشوید یا متوجه علائمی نشوید، قند خون پایین می تواند با خواب شما تداخل داشته باشد که ممکن است بر کیفیت زندگی، خلق و خو و توانایی کار شما تأثیر بگذارد. پایین بودن گلوکز خون در هنگام خواب نیز می تواند باعث شود کمتر متوجه علائم قند خون پایین در طول روز شوید و به آنها پاسخ دهید.

عوارض پایین بودن گلوکز خون چیست؟

بیماری هیپوگلیسمی خفیف تا متوسط را می توان به راحتی درمان کرد. اما کاهش شدید قند خون می تواند باعث عوارض جدی از جمله غش کردن، کما یا مرگ شود.

دوره های مکرر قند خون پایین می تواند منجر به:

• سطح گلوکز خون بالا، اگر نگرانی یا ترس از قند خون پایین شما را از مصرف داروهای مورد نیاز برای مدیریت دیابت باز می دارد.
• عدم آگاهی از هیپوگلیسمی، وضعیتی که در آن تا زمانی که سطح گلوکز خون شما بسیار پایین نیاید، هیچ علامتی از افت قند خون مشاهده نمی کنید.

بیماری هیپوگلیسمی درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:

• تشنج
• کما
• مرگ

هیپوگلیسمی همچنین می تواند باعث:

• سرگیجه و ضعف
• سقوط
• صدمات
• تصادفات وسایل نقلیه موتوری
• خطر بیشتر زوال عقل در افراد مسن

علت کاهش قند خون در افراد دیابتی چیست؟

بیماری هیپوگلیسمی می تواند یک عارضه جانبی انسولین یا برخی داروهای دیگر باشد که به لوزالمعده کمک می کند انسولین را در خون شما ترشح کند. مصرف اینها می تواند سطح گلوکز خون شما را کاهش دهد.

در رابطه با ازمایش خون بیشتر بخوانید.

دو نوع قرص دیابت می توانند باعث کاهش قند خون شوند

• سولفونیل اوره ها معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف می شوند که انسولین را طی چند ساعت افزایش می دهند.
• مگلیتینیدها، قبل از غذا برای افزایش کوتاه مدت انسولین مصرف می شوند..

موارد زیر ممکن است سطح گلوکز خون شما را نیز کاهش دهد

• نخوردن یا ننوشیدن به اندازه کافی کربوهیدرات (کربوهیدرات).
  هنگامی که غذاها یا نوشیدنی هایی می نوشید که حاوی کربوهیدرات هستند، دستگاه گوارش شما قندها و نشاسته ها را به گلوکز تجزیه می کند. سپس گلوکز وارد جریان خون شما می شود و سطح گلوکز خون شما را افزایش می دهد. اگر به اندازه کافی کربوهیدرات نمی خورید یا هیچ وعده غذایی را حذف نمی کنید یا به تعویق می اندازید، سطح گلوکز خون شما می تواند کمتر از آنچه برای شما مفید است کاهش یابد.
• ناشتایی.
  ادامه مصرف داروهایی که سطح گلوکز شما را کاهش می‌دهند در حین ناشتا برای یک عمل پزشکی یا برای اهداف دیگر نیز می‌تواند خطر افت گلوکز خون را افزایش دهد.
• افزایش فعالیت بدنی.
  افزایش سطح فعالیت بدنی فراتر از روال معمول می تواند سطح گلوکز خون شما را تا 24 ساعت پس از فعالیت کاهش دهد. درباره دیابت، غذا خوردن و فعالیت بدنی بیشتر بدانید.
• نوشیدن بیش از حد الکل بدون غذای کافی.
  الکل ثابت نگه داشتن سطح گلوکز خون را برای بدن دشوارتر می کند، به خصوص اگر مدتی غذا نخورده باشید. الکل همچنین می تواند شما را از احساس اولین علائم کاهش گلوکز خون که می تواند منجر به علائم شدید شود جلوگیری کند.
• مریض شدن.
  وقتی بیمار هستید، ممکن است نتوانید به اندازه کافی غذا بخورید که می تواند گلوکز خون را کاهش دهد.

در صورت ابتلا به دیابت چگونه می توانم از افت گلوکز خون جلوگیری کنم؟

اگر انسولین یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید که قند خون را کاهش می‌دهند، اقدامات زیر ممکن است به شما در جلوگیری از کاهش سطح گلوکز خون کمک کند.

• از پزشک یا تیم مراقبت های بهداشتی خود بپرسید که چگونه سطح گلوکز خون خود را بررسی کنند. رایج ترین راه برای انجام این کار استفاده از دستگاه اندازه گیری قند خون است. اگر از بیماری هیپوگلیسمی غافل هستید یا اغلب قند خونتان پایین است، یک مانیتور مداوم گلوکز (CGM) ممکن است گزینه خوبی باشد. CGM سطح گلوکز خون شما را در زمان‌های منظم اندازه‌گیری می‌کند و اگر کمتر از محدوده هدف شما باشد، می‌تواند زنگ خطر را به صدا درآورد.
• اطمینان حاصل کنید که برنامه غذایی منظم شما شامل وعده‌های غذایی، میان وعده‌ها و نوشیدنی‌هایی با کربوهیدرات کافی است تا سطح گلوکز خون شما را در محدوده هدف نگه دارید. یک منبع کربوهیدرات سریع الاثر مانند قرص گلوکز یا یک جعبه آب میوه همراه خود داشته باشید. همچنین، اگر نوشیدنی های الکلی می نوشید، خوردن همزمان مقداری غذا ایمن تر است.
• هنگام ورزش یا فعالیت بدنی ایمن باشید. فعالیت بدنی می تواند گلوکز خون شما را در طول فعالیت و ساعت ها پس از آن کاهش دهد. ممکن است لازم باشد قند خون خود را قبل، حین و بعد از فعالیت بدنی چک کنید و مصرف دارو یا کربوهیدرات خود را برای جلوگیری از افت قند خون تنظیم کنید. به عنوان مثال، ممکن است قبل از فعالیت بدنی یک میان وعده بخورید تا از افت گلوکز خون جلوگیری کنید.
• برای جلوگیری از کاهش گلوکز خون با پزشک یا تیم مراقبت های بهداشتی خود همکاری کنید. از تیم خود بپرسید که آیا هر یک از داروهای دیابت شما می تواند باعث کاهش گلوکز خون شود و چگونه می توانید از علائم پیشگیری و درمان کنید. با پزشک یا تیم مراقبت های بهداشتی خود کار کنید تا برنامه مدیریت دیابت خود را در صورت نیاز تنظیم کنید.

درمان بیماری هیپوگلیسمی

اگر شروع به احساس یک یا چند علامت از قند خون پایین کردید، سطح گلوکز خون خود را بررسی کنید. اگر سطح گلوکز خون شما کمتر از هدف شما یا کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر است، این مراحل را دنبال کنید

1- بلافاصله 15 تا 20 گرم گلوکز یا کربوهیدرات بخورید یا بنوشید. مثالها عبارتند از

• چهار قرص گلوکز یا یک تیوب ژل گلوکز.
• 1/2 فنجان (4 اونس) آب میوه – کم کالری یا کم قند. اگر بیماری کلیوی دارید، آب پرتقال ننوشید زیرا پتاسیم زیادی دارد. آب سیب، انگور یا زغال اخته گزینه های خوبی هستند.
• 1/2 قوطی (4 تا 6 اونس) نوشابه – نه نوشابه کم کالری یا کم قند.
• 1 قاشق غذاخوری شکر، عسل یا شربت ذرت.

2- 15 دقیقه صبر کنید و دوباره سطح گلوکز خون خود را چک کنید. اگر سطح گلوکز شما هنوز پایین است، 15 تا 20 گرم دیگر گلوکز یا کربوهیدرات بخورید یا بنوشید.
3- بعد از 15 دقیقه دوباره سطح گلوکز خون خود را بررسی کنید. این مراحل را تا زمانی که سطح گلوکز شما به محدوده مورد نظر خود بازگردد تکرار کنید.
4- اگر وعده غذایی بعدی شما بیش از 1 ساعت باقی مانده است، یک میان وعده بخورید تا سطح گلوکز خون خود را در محدوده سالم نگه دارید. کراکر یا یک تکه میوه را امتحان کنید.

در صورت مصرف داروهایی که هضم را کند می کنند، کاهش قند خون را درمان کنید

برخی از داروهای دیابت هضم کربوهیدرات ها را کند می کنند تا سطح گلوکز خون بعد از غذا خوردن خیلی بالا نرود. اگر در حین مصرف این داروها دچار افت قند خون شدید، باید فورا قرص گلوکز یا ژل گلوکز مصرف کنید. خوردن یا نوشیدن سایر منابع کربوهیدرات، سطح گلوکز خون شما را به سرعت بالا نمی برد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر:

• شما علائم بیماری هیپوگلیسمی را دارید و دیابت ندارید
• دیابت دارید و هیپوگلیسمی به درمان پاسخ نمی دهد، مانند نوشیدن آب میوه یا نوشابه های معمولی (غیر رژیمی)، خوردن آب نبات، یا مصرف قرص های گلوکز
• برای کسی که دیابت دارد یا سابقه هیپوگلیسمی دارد که علائم هیپوگلیسمی شدید دارد یا هوشیاری خود را از دست داده است، کمک اضطراری کنید.

اگر قند خونم به شدت پایین باشد چطور خودم را درمان کنم؟

گلوکاگون – هورمونی که سطح گلوکز خون را افزایش می دهد – بهترین راه برای درمان بیماری هیپوگلیسمی شدید است. گلوکاگون که به صورت تزریقی یا اسپری بینی موجود است، به سرعت سطح قند خون شما را افزایش می دهد. پزشک می تواند برای شما یک کیت گلوکاگون برای استفاده در مواقع اضطراری تجویز کند.

اگر سطح گلوکز خون شما بسیار پایین بیاید، نمی توانید خودتان آن را درمان کنید. برای مقابله با کاهش شدید گلوکز خون آماده باشید.

• با پزشک یا تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد زمان و نحوه استفاده از کیت اضطراری گلوکاگون صحبت کنید. اگر کیت اضطراری دارید، به طور مرتب تاریخ روی بسته را بررسی کنید تا مطمئن شوید منقضی نشده است.
• به خانواده، دوستان و همکاران خود آموزش دهید که چه زمانی و چگونه به شما گلوکاگون بدهند. به آن‌ها بگویید پس از دادن گلوکاگون یا اگر کیت اضطراری گلوکاگون همراه خود ندارید، فوراً با 911 تماس بگیرند.
• پوشیدن دستبند یا آویز شناسایی هشدار پزشکی. شناسه هشدار پزشکی به افراد دیگر می گوید که شما دیابت دارید و فوراً به مراقبت نیاز دارید. دریافت مراقبت های سریع می تواند به جلوگیری از مشکلات جدی که سطح پایین گلوکز خون می تواند ایجاد کند کمک کند.

کارآزمایی های بالینی برای بیماری هیپوگلیسمی

آزمایش‌های بالینی را در بسیاری از بیماری‌ها و شرایط از جمله دیابت انجام می‌دهند. کارآزمایی‌ها به دنبال یافتن راه‌های جدیدی برای پیشگیری، تشخیص یا درمان بیماری و بهبود کیفیت زندگی هستند.

آزمایشات بالینی برای بیماری هیپوگلیسمی چیست؟

کارآزمایی‌های بالینی و سایر انواع مطالعات بالینی بخشی از تحقیقات پزشکی هستند و افرادی مانند شما را درگیر می‌کنند. وقتی داوطلب شرکت در یک مطالعه بالینی می‌شوید، به پزشکان و محققان کمک می‌کنید درباره بیماری‌ها بیشتر بیاموزند و مراقبت‌های بهداشتی را برای افراد در آینده بهبود بخشند.

محققان در حال مطالعه بسیاری از جنبه های بیماری هیپوگلیسمی در دیابت هستند، مانند

• نحوه تشخیص و درمان افت قند خون در افراد مبتلا به دیابت.
• داروهایی که می توانند علائم قند خون پایین را در افراد مبتلا به هیپوگلیسمی نا آگاه درمان کنند.
• رویکردهای آموزشی برای کاهش ترس از قند خون پایین، که می تواند کنترل دیابت را برای شما دشوارتر کند.

علل ابتلا به بیماری هیپوگلیسمی

بیماری هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون (گلوکز) شما برای ادامه فعالیت‌های بدن بسیار پایین می‌آید. دلایل متعددی وجود دارد که چرا ممکن است این اتفاق بیفتد. شایع ترین دلیل کاهش قند خون، عوارض جانبی داروهایی است که برای درمان دیابت استفاده می شود.

تنظیم قند خون

وقتی غذا می خورید، بدن شما غذاها را به گلوکز تجزیه می کند. گلوکز، منبع اصلی انرژی برای بدن شما، با کمک انسولین – هورمونی که توسط پانکراس شما تولید می شود – وارد سلول ها می شود. انسولین به گلوکز اجازه می دهد تا وارد سلول ها شود و سوخت مورد نیاز سلول های شما را تامین کند. گلوکز اضافی در کبد و ماهیچه ها به شکل گلیکوژن ذخیره می شود.

در رابطه با بیماری پانکراس بیشتر بخوانید.

وقتی چندین ساعت غذا نخورده باشید و سطح قند خونتان پایین بیاید، تولید انسولین متوقف می شود. هورمون دیگری از لوزالمعده به نام گلوکاگون به کبد شما سیگنال می دهد تا گلیکوژن ذخیره شده را بشکند و گلوکز را در جریان خون شما آزاد کند. این کار قند خون شما را تا زمانی که دوباره غذا بخورید در محدوده استاندارد نگه می دارد.

بدن شما همچنین توانایی ساخت گلوکز را دارد. این فرآیند عمدتاً در کبد و همچنین در کلیه ها رخ می دهد. با روزه داری طولانی، بدن می تواند ذخایر چربی را تجزیه کند و از محصولات تجزیه چربی به عنوان سوخت جایگزین استفاده کند.

علل احتمالی، با دیابت

اگر دیابت دارید، ممکن است انسولین تولید نکنید (دیابت نوع 1) یا ممکن است کمتر به آن پاسخ دهید (دیابت نوع 2). در نتیجه، گلوکز در جریان خون جمع می شود و می تواند به سطوح خطرناکی برسد. برای اصلاح این مشکل، ممکن است از انسولین یا سایر داروها برای کاهش سطح قند خون استفاده کنید.

اما مصرف بیش از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود و باعث هیپوگلیسمی شود. اگر بعد از مصرف دوز معمولی داروهای دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید یا بیشتر از حد معمول ورزش کنید، هیپوگلیسمی ممکن است رخ دهد.

علل احتمالی، بدون دیابت

هیپوگلیسمی در افراد بدون دیابت بسیار کمتر است. علل می تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروها مصرف تصادفی داروهای دیابت خوراکی دیگران یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی است. سایر داروها می توانند باعث هیپوگلیسمی شوند، به ویژه در کودکان یا افراد مبتلا به نارسایی کلیه. یک نمونه کینین (Qualaquin) است که برای درمان مالاریا استفاده می شود.
• مصرف بیش از حد الکل. نوشیدن زیاد بدون خوردن غذا می تواند مانع از ترشح گلوکز کبد از ذخایر گلیکوژن به جریان خون شود. این می تواند منجر به هیپوگلیسمی شود.
• برخی از بیماری های بحرانی. بیماری های شدید کبدی مانند هپاتیت یا سیروز شدید، عفونت شدید، بیماری کلیوی و بیماری قلبی پیشرفته می توانند باعث بیماری هیپوگلیسمی شوند. اختلالات کلیوی همچنین می تواند بدن شما را از دفع مناسب داروها باز دارد. به دلیل تجمع داروهایی که سطح قند خون را کاهش می دهند، این می تواند بر سطح گلوکز تأثیر بگذارد.
• گرسنگی طولانی مدت. هیپوگلیسمی می تواند با سوءتغذیه و گرسنگی رخ دهد، زمانی که شما غذای کافی دریافت نمی کنید، و ذخایر گلیکوژن مورد نیاز بدن برای تولید گلوکز مصرف می شود. یک اختلال تغذیه ای به نام بی اشتهایی عصبی یکی از نمونه های بیماری است که می تواند باعث کاهش قند خون و منجر به گرسنگی طولانی مدت شود.
• تولید بیش از حد انسولین. یک تومور نادر پانکراس (انسولینوما) می تواند باعث تولید بیش از حد انسولین در شما شود و در نتیجه هیپوگلیسمی ایجاد شود. سایر تومورها نیز می توانند منجر به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین شوند. سلول‌های غیرمعمول پانکراس که انسولین تولید می‌کنند، می‌توانند منجر به ترشح بیش از حد انسولین شوند و باعث هیپوگلیسمی شوند.
• کمبودهای هورمونی. برخی از اختلالات غده فوق کلیوی و تومور هیپوفیز می تواند منجر به مقدار ناکافی هورمون های خاصی شود که تولید گلوکز یا متابولیسم را تنظیم می کنند. کودکان اگر هورمون رشد بسیار کمی داشته باشند ممکن است دچار هیپوگلیسمی شوند.

هیپوگلیسمی بعد از غذا

هیپوگلیسمی معمولاً زمانی رخ می دهد که شما غذا نخورید، اما نه همیشه. گاهی اوقات علائم هیپوگلیسمی بعد از وعده های غذایی خاص رخ می دهد، اما اینکه دقیقاً چرا این اتفاق می افتد نامشخص است.

این نوع هیپوگلیسمی، که هیپوگلیسمی واکنشی یا هیپوگلیسمی پس از غذا نامیده می شود، می تواند در افرادی رخ دهد که جراحی هایی داشته اند که با عملکرد معمول معده تداخل دارند. جراحی که بیشتر با این مورد همراه است، جراحی بای پس معده است، اما می تواند در افرادی که جراحی های دیگری نیز داشته اند نیز رخ دهد.