آزمایش خون ام اس: نحوه تشخیص و بیماری های مشابه

مقدمه: ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن سیستم عصبی مرکزی است. سیستم ایمنی میلین (که رشته های عصبی را در بر می گیرد)، سلول های سازنده میلین و خود رشته های عصبی را ملتهب می کند. درواقع MS یک بیماری پیچیده است و تشخیص آن همیشه ساده نیست. در حالی که برای برخی، تشخیص را می توان در چند مرحله سریع انجام داد، برخی دیگر می توانند برای یک دوره طولانی آزمایش بیشتر از زمان اولین علائم خود تا تشخیص رسمی منتظر بمانند. علائم ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. مشکلات بینایی، تعادل، هماهنگی و خستگی از شایع ترین علائم هستند. طبق یک مطالعه مهم که انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس در سال 2017 انجام شد، نزدیک به 1 میلیون بزرگسال در ایالات متحده به ام اس مبتلا هستند. در این مطلب به تشریح چالش های تشخیص ام اس پرداخته و یکی از راه های تشخیص کمکی که آزمایش خون ام اس می باشد را به طور کامل توضیح می دهیم.

آزمایش خون ام اس چیست؟

آزمایش خون ام اس نوعی آزمایش خونی است که برای کمک به تشخیص مولتیپل اسکلروزیس (MS) استفاده می شود. هیچ آزمایش خون واحدی وجود ندارد که به طور قطعی ام اس را تشخیص دهد. با این حال، چندین آزمایش خون وجود دارد که می تواند برای کمک به تشخیص این بیماری یا رد سایر علل احتمالی علائم استفاده شود.

ام اس یک بیماری خودایمنی است که به سیستم عصبی مرکزی حمله می کند و باعث التهاب و آسیب به میلین می شود، غلافی که رشته های عصبی را احاطه می کند. این آسیب می تواند باعث طیف وسیعی از مشکلات عصبی شود، از جمله ضعف، بی حسی، مشکلات بینایی و مشکلات تعادل.

اصولا آزمایش های خون برای تشخیص بیماری های با علائم مشابه ام اس به کار می روند. توجه به این نکته مهم است که آزمایشات خون ام اس قطعی نیستند. به این معنی که آنها همیشه نمی توانند ام اس را تشخیص دهند یا سایر بیماری ها را رد کنند. در برخی موارد، آزمایش خون ممکن است نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب را نشان دهد. اما رایج ترین ها نیز در اینجا نام برده شده اند:

آزمایش آنتی بادی ضد میلین الیگودندروسیت (MOG)

رایج ترین آزمایش خون برای ام اس آزمایش آنتی بادی ضد میلین الیگودندروسیت (MOG) است. MOG پروتئینی است که در میلین یافت می شود. افراد مبتلا به ام اس اغلب آنتی بادی هایی در خون خود دارند که به MOG حمله می کنند. وجود این آنتی بادی ها می تواند نشان دهنده ام اس باشد.

آزمایش آنتی بادی ضد هسته (ANA)

آزمایش خون دیگر که گاهی اوقات برای ام اس استفاده می شود، آزمایش آنتی بادی ضد هسته (ANA) است. ANA آنتی بادی هایی هستند که به هسته سلول ها حمله می کنند. ANA در افراد مبتلا به ام اس و همچنین مبتلایان به سایر بیماری های خودایمنی شایع است.

درواقع اگر پزشک مشکوک به ام اس باشد، احتمالاً آزمایش خون بخشی از آزمایش اولیه خواهد بود. آزمایش خون در حال حاضر نمی تواند منجر به تشخیص قطعی ام اس شود، اما می تواند سایر شرایط را رد کند. این شرایط دیگر عبارتند از:

• بیماری لایم
• سیفلیس
• HIV/AIDS
• اختلالات ارثی نادر

مطلب پیشنهادی: HIV و ایدز: علائم، علل، انتقال، تشخیص و درمان

همه این اختلالات را می توان تنها با آزمایش خون تشخیص داد. آزمایش خون نیز می تواند نتایج غیر طبیعی را نشان دهد. این می تواند به تشخیص هایی مانند سرطان یا کمبود ویتامین B12 منجر شود. در رابطه با آزمایش ویتامین B12 بیشتر بخوانید.

مطلب پیشنهادی: آزمایش سرطان چیست؟

این موارد تنها رایج ترین ها در آزمایش خون ام اس بودند. در ادامه به بررسی کامل روش های تشخیص و شرایط و علائم مشابه به بیماری ام اس و همچنین آزمایش های خون دیگر برای تشخیص بیماری های ماشبه می پردازیم. با ما تا انتهای مطلب همراه باشید.

علائم ام اس

علائم ام اس می تواند غیرقابل پیش بینی باشد، اما پزشکان معمولاً به دنبال موارد زیر هستند:

• دیسستزی (dysesthesia)، که یک علامت مشخص تر ام اس است و مانند فشردن در اطراف بلاتنه مانند سفت شدن کاف فشار خون است.
• خستگی
• مشکلات راه رفتن، مانند ضعف اندام، مشکلات تعادل، یا نقص حسی
• بی حسی در صورت، بازوها، پاها یا سایر نقاط بدن که می تواند به عنوان یکی از اولین علائم ظاهر شود.
• اسپاستیسیته، که اسپاسم های غیر ارادی عضلانی را توصیف می کند که بیشتر در پاها اتفاق می افتد
• مشکلات بینایی، مانند تاری دید، کنتراست ضعیف، مشکلات در دیدن رنگ‌ها، نورومیلیت اپتیکا، نوریت بینایی یا درد در چشم‌ها که اغلب می‌توانند به عنوان اولین علائم نیز ظاهر شوند.
• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• مشکلات مربوط به مثانه
• اختلال عملکرد جنسی
• یبوست
• درد در سراسر بدن
• تغییرات شناختی یا احساسی
• افسردگی

علائم کمتر رایج نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات در گفتار، شنوایی یا سلیقه شما
• دیسفاژی که به معنای مشکل در بلع است
• لرزش
• تشنج
• مشکلات تنفسی

چگونه ام اس تشخیص داده می شود؟

مولتیپل اسکلروزیس (که در آن «اسکلروز» به معنای جای زخم است) نشان می دهد که ضایعات یا اسکارهای متعددی وجود دارد. برای تشخیص بالینی ام اس، نه تنها باید شواهدی از حملات متعدد در مکان‌های مختلف CNS وجود داشته باشد، بلکه باید در زمان‌های مختلف نیز رخ داده باشد. اگرچه ممکن است تعیین این موضوع آسان به نظر برسد، اما هنوز هیچ آزمایش بالینی واحدی برای ارائه یک تشخیص قطعی وجود ندارد. بنابراین ترکیبی دقیق از معاینات بالینی، اسکن MRI و پونکسیون کمری مورد نیاز است.

درنتیجه برای رسیدن به تشخیص ام اس، پزشک باید موارد زیر را پیدا کند:

• آسیب در دو ناحیه مجزا از سیستم عصبی مرکزی
• مناطق آسیب در دو نقطه مختلف در زمان توسعه یافته اند
• تمام تشخیص های احتمالی دیگر رد شده اند

به طور کلی، یک سری آزمایش برای برآورده کردن معیارهای تشخیص مورد نیاز است. علاوه بر جمع آوری تاریخچه علائم و آزمایش خون، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را نیز تجویز کند.

مطالعه بیشتر: آزمایش خون چیست؟

آزمایشات خون (آزمایش خون ام اس)

آزمایش خون اغلب روشی موثر برای از بین بردن یا تأیید سایر تشخیص ها است. آزمایش خون می تواند به پزشک کمک کند تا سایر بیماری هایی را که باعث ایجاد برخی از علائم مشابه ام اس می شوند، رد کند. این امر پزشک شما را یک قدم به تشخیص دقیق نزدیکتر می کند.

مطلب پیشنهادی: بهترین زمان آزمایش خون

از آنجایی که علائم می آیند و می روند و هیچ آزمایشی وجود ندارد که تشخیص قطعی را ارائه دهد، تشخیص ام اس ممکن است زمان زیادی طول بکشد. در حالی که انتظار ممکن است خسته کننده باشد، هر آزمایش به حذف یا تأیید سایر علل بالقوه علائم شما کمک می کند.

مطلب پیشنهادی: شرایط نمونه گیری آزمایش های مختلف و نحوه آمادگی قبل آنها

آزمایشات تصویربرداری ام آر آی

ام آر آی بدون درد، غیر تهاجمی است و می تواند تصاویر دقیقی تولید کند. MRI که هم با رنگ کنتراست و هم بدون آن انجام می شود، می تواند ضایعات روی مغز و نخاع را شناسایی کند. تصاویر می توانند نشان دهند که ضایعات قدیمی، جدید یا در حال حاضر فعال هستند. علاوه بر تشخیص، MRI می تواند به نظارت بر پیشرفت بیماری کمک کند.

تپ ستون فقرات

اگرچه پونکسیون کمری نمی تواند ام اس را رد یا تایید کند، اما می تواند به تشخیص کمک کند. مایع نخاعی از سوزنی که بین استخوان‌های پایین ستون فقرات شما وارد می‌شود، به دست می‌آید.

در افراد مبتلا به ام اس، مایع نخاعی گاهی اوقات حاوی سطوح بالایی از آنتی بادی های IgG یا پروتئین هایی به نام نوارهای اولیگوکلونال است که می تواند ناشی از برخی بیماری های دیگر نیز باشد. حدود 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا به ام اس هیچ بی نظمی در مایع نخاعی ندارند.

تست های بالقوه برانگیخته

این تست شامل خیره شدن به صفحه ای با الگوی شطرنجی متناوب است.

این کمک می‌کند نشان دهد که چگونه فعالیت الکتریکی در مغز به تحریک‌های خارجی مانند منظره یا صدا پاسخ می‌دهد، و اینکه آیا هیچ گونه اختلالی در مسیرهای عصب بینایی شما وجود دارد یا خیر.

انواع مختلفی از تست های پتانسیل برانگیخته (EP) وجود دارد. آزمایش پتانسیل های برانگیخته بصری (VEP) رایج ترین است.

معاینه چشم

برای بسیاری از افراد، مشکلات بینایی ممکن است اولین نشانه ام اس باشد. این معمولاً می‌تواند به‌عنوان نوریت بینایی، که التهاب عصب بینایی است، ظاهر شود که می‌تواند باعث تاری دید، تیرگی رنگ‌ها، درد در چشم‌ها، نقاط کور و حساسیت کنتراست شود.

از دیگر مشکلات مربوط به ام اس می توان به دوبینی و حرکات غیر ارادی چشم اشاره کرد. هر کسی که با این نوع علائم مراجعه می کند باید به چشم پزشک، متخصص مغز و اعصاب یا نوروپتالمولوژیست مراجعه کند تا مشخص شود که آیا علت می تواند ام اس باشد یا خیر.

متخصصان کم بینایی

علاوه بر این، اگر تشخیص داده شد که شما مبتلا به نوریت بینایی هستید و علیرغم سایر درمان‌ها همچنان از دست دادن بینایی را تجربه می‌کنید، می‌توانید با یک متخصص کم بینایی – معمولاً پزشکان دارای مجوز چشم پزشکی یا بینایی‌سنجی – برای توصیه در مورد حمایت و راهبردهای کمکی مشورت کنید. شما بهترین زندگی خود را با سطح بینایی که دارید زندگی می کنید.

پزشک به طور خاص بینایی شما را از نظر نحوه عملکرد آن در زندگی روزمره بررسی می کند، به این معنی که این یک معاینه طولانی است که بیشتر از معاینه چشم سنتی طول می کشد.

آنها همچنین سوالات زیادی در مورد زندگی شما خواهند پرسید. این ویزیت ممکن است نه تنها منجر به مشاوره، بلکه نسخه ای برای یک دستگاه کمکی مانند یک دستگاه نوری متناسب با نیاز شما شود.

شرایط مشابه با ام اس

برای افتراق ام اس از سایر بیماری های عصبی مشابه، اکثر متخصصان مغز و اعصاب از معیارهای مک دونالد استفاده می کنند. این یک راهنمای پزشکی منتشر شده برای پزشکان است و به طور دوره ای مطابق با آخرین تحقیقات و درک این بیماری به روز می شود (آخرین به روز رسانی در سال 2017 بود). به بیان ساده، معیارهای مک‌دونالد مستلزم داشتن سابقه دو یا چند حمله بالینی/عود با شواهد دو یا چند ضایعه MRI در نواحی مختلف مغز یا نخاع است. اگر فقط یک حمله بالینی (علائم فیزیکی) وجود داشته باشد، شواهدی از اسکارها یا ضایعات قدیمی در مغز (علائم حملات قبلی که ممکن است فراموش شده باشند) می تواند به تشخیص کامل کمک کند.

اگر تنها یک حمله بالینی وجود داشته باشد، یک پونکسیون کمری که نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی (CSF) را می‌گیرد نیز می‌تواند کمک کند. این روش به رد سایر انواع عفونت ها (ویروس یا باکتری) که ممکن است باعث پاسخ ایمنی شوند کمک می کند. اگر بتوان نوارهای اولیگوکلونال را در CSF تشخیص داد که نشان‌دهنده پاسخ ایمنی فعلی یا قبلی است، می‌توان MS را تشخیص داد.

اگر معیارهای مک دونالد برآورده نشود، شاید به این دلیل که تنها یک دوره علائم عصبی (حداقل 24 ساعت طول کشیده) و تنها چند ضایعه فعلی در اسکن MRI وجود داشته است، ممکن است فرد مبتلا به CIS تشخیص داده شود. اگر ضایعات بیشتری در تاریخ بعدی در اسکن مغز ظاهر شوند، یا عود یا حمله دیگری از علائم تجربه شود، ممکن است فرد مبتلا به ام اس تشخیص داده شود.

تعدادی از شرایط می توانند علائمی مشابه علائم ام اس ایجاد کنند. وقتی پزشکان آزمایش خون ام اس را تجویز می‌کنند، می‌توانند با شناسایی سرنخ‌هایی از شرایط دیگری که می‌توانند بیماری را تقلید کنند، از آن برای جستجوی ام‌اس استفاده کنند. این شرایط عبارتند از:

• بیماری لایم، که می تواند باعث گزگز یا بی حسی در بازوها، دست ها و پاها شود. اینها نیز علائم شایع ام اس هستند. در حالی که 100 درصد دقیق نیست، سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم و آزمایش خون وسترن بلات می تواند وجود عفونت بیماری لایم را در خون تشخیص دهد.
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، شایع‌ترین نوع لوپوس، طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، یک بیماری خودایمنی التهابی است که می‌تواند بر سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر بگذارد و ممکن است باعث بی‌حسی، گزگز، خستگی و مشکلات بینایی شود. آزمایش خونی که برای آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای و سایر آنتی‌بادی‌ها مثبت است، ممکن است نشان‌دهنده لوپوس یا برخی بیماری‌های خودایمنی باشد اما ام‌اس نیست. بیماری لوپوس چیست؟
• Neuromyelitis optica که بیشتر به عنوان بیماری Devic شناخته می شود، یک اختلال ایمنی نادر است که به طرز چشمگیری شبیه به ام اس است. این دو بیماری علائم بسیاری مانند تاری یا از دست دادن دید، ضعف، بی‌حسی، مشکلات مثانه و اسپاستیسیتی مشترک دارند. آزمایشی به نام آزمایش خون NMO-IgG در افراد مبتلا به ام اس منفی است اما در 70 درصد افراد مبتلا به بیماری Devic مثبت است.
• میگرن شدید
  افرادی که میگرن شدید دارند جزو شایع ترین گروه هایی هستند که به اشتباه ام اس تشخیص داده می شود، زیرا علائم آنها می تواند شبیه ام اس باشد و در برخی موارد ممکن است ضایعات سفید رنگی در اسکن مغز آنها دیده شود.
• سایر بیماری های خود ایمنی یا التهابی و برخی عفونت های مغزی
  اینها همچنین می توانند علائم عصبی ایجاد کنند، می توانند ضایعات را در اسکن MRI مغز نشان دهند و همچنین می توانند نوارهای اولیگوکلونال در مایع مغزی نخاعی (CSF) ایجاد کنند. تجزیه و تحلیل بسیار دقیق ظاهر ضایعات، آزمایش‌های خون اضافی یا نمونه‌برداری از بافت و آزمایش‌های فیزیکی اضافی می‌تواند به محدود کردن تشخیص احتمالی کمک کند.
• سایر بیماری های دمیلینه کننده
  بسیاری از بیماری ها وجود دارند که منجر به آسیب به پوشش محافظ (غلاف میلین) که رشته های عصبی را احاطه کرده است، می شود و تمایز آنها از ام اس می تواند چالشی باشد. این می تواند شامل نورومیلیت اپتیکا (NMO) باشد. NMO یک بیماری جدا از ام اس است، اما دارای چندین ویژگی بالینی است. NMO اغلب باعث تغییرات بینایی در هر دو چشم و علائم ناشی از ضایعات طولانی در نخاع می شود. یک آزمایش خون وجود دارد که به دنبال آنتی‌بادی‌های خاصی است که در افراد مبتلا به NMO یافت می‌شود و می‌تواند به شناسایی واضح NMO کمک کند. با این حال، عدم وجود این آنتی بادی ها لزوماً NMO را رد نمی کند. آنسفالومیلیت حاد منتشر (ADEM) یک حمله کوتاه اما شدید التهاب در مغز، نخاع و گاهی اوقات عصب بینایی است که باعث آسیب به میلین می شود. علائم ADEM به سرعت ظاهر می شوند و اغلب با تغییرات رفتاری شروع می شوند. این وضعیت در کودکان شایع تر است. برخی از ویژگی‌های ADEM وجود دارد که می‌تواند به تشخیص فوری کمک کند، اما گاهی اوقات فقط زمان مشخص می‌کند که آیا این یک حمله یکباره بوده یا اولین حمله در تشخیص MS. دکتر فابین بریلوت-تورویل، محققی که با بودجه ام اس استرالیا تامین می شود، تحقیقاتی را انجام داده است که اکنون شناسایی این نوع بیماری های دمیلینه کننده را در کودکان و بزرگسالان آسان تر کرده است.

کمبود ویتامین و تشخیص بیماری ام اس

افراد مبتلا به ام اس اغلب کمبود ویتامین D دارند که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

یک فرد 80 تا 90 درصد ویتامین D خود را از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و بقیه را از طریق غذا دریافت می کند. منابع غذایی ویتامین D عمدتاً ماهی های چرب مانند سالمون یا ساردین، جگر گاو، پنیر و غذاهای غنی شده با این ویتامین مانند شیر هستند.

مطلب پیشنهادی: آزمایش ویتامین D

آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا فرد کمبود ویتامین D دارد یا خیر. مطالعات نشان داده اند که حفظ سطح خوب ویتامین D ممکن است به کاهش خطر ابتلا به ام اس کمک کند. برای افرادی که از قبل ام اس دارند، افزایش مصرف ویتامین D ممکن است به کاهش شدت علائم کمک کند. با این حال، تحقیقات در این مورد هنوز قطعی نیست.

مطلب پیشنهادی: آزمایش ویتامین ها و مواد معدنی

علاوه بر این، سایر کمبودها ممکن است علائمی را ایجاد کنند که شبیه علائم ام اس هستند. پزشکان همچنین می توانند با آزمایش خون شما این موارد را شناسایی کنند. آنها عبارتند از:

• میلین زدایی. دمیلیناسیون که هم در کمبود B12 و هم در ام اس رایج است، آسیب به پوشش محافظی است که رشته های عصبی را در سیستم عصبی مرکزی احاطه کرده است. علائم کمبود ویتامین B12 شامل بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها، ضعف و خستگی است. آزمایش خون کمبود B12 را نشان می دهد، اما تشخیص کمبود عمومی و کمبودی که با ام اس مرتبط است بسیار دشوار است.
• فلز روی. پزشک همچنین می تواند کمبود روی را از طریق آزمایش خون عمومی تشخیص دهد. این به خودی خود نشان دهنده ام اس نیست، اما افراد مبتلا به ام اس ممکن است با روی مشکل داشته باشند. با این حال، تحقیقات روی روی در ام اس متناقض است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به ام اس ممکن است کمبود روی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر نشان می‌دهند که سطح روی ممکن است در حقیقت بالا باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که روی تا حدی تأثیر منفی بر سیستم ایمنی دارد و نشان داده است که علائم یک مورد مطالعه حیوانی مبتلا به ام‌اس را بدتر می‌کند. به همین دلیل، مصرف مکمل روی ممکن است ایده خوبی نباشد.
• میلوپاتی ناشی از کمبود مس این کمبود مس است که منجر به آسیب یا آسیب نخاع می شود. پزشکان این عارضه را بر اساس یک آزمایش خون تشخیص می‌دهند که سطح مس و پروتئین‌های حامل مس را در خون نشان می‌دهد. این وضعیت همچنین می تواند علائم ام اس را تقلید کند. یکی از دلایل می تواند مصرف دوزهای بالای روی مانند مکمل های روی باشد.

جمع بندی
در حال حاضر، هیچ علامت، یافته فیزیکی یا آزمایش‌های آزمایشگاهی وجود ندارد که بتواند به خودی خود تشخیص دهد که آیا فرد مبتلا به ام اس است یا خیر. پزشک از چندین استراتژی برای تعیین اینکه آیا یک فرد معیارهای طولانی مدت برای تشخیص ام اس را برآورده می کند و برای رد سایر علل احتمالی علائمی که فرد تجربه می کند، استفاده می کند. این استراتژی‌ها شامل تاریخچه پزشکی دقیق، معاینه عصبی و آزمایش‌های مختلف از جمله تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، پتانسیل‌های برانگیخته (EP)، تجزیه و تحلیل مایع نخاعی و آزمایش خون ام اس است.

برای تشخیص ام اس، پزشک باید:

• شواهدی از آسیب حداقل در دو ناحیه مجزا از سیستم عصبی مرکزی (CNS) که شامل مغز، نخاع و اعصاب بینایی است را بیابد.
• شواهدی را پیدا کند که نشان دهد آسیب حداقل با فاصله یک ماه از همدیگر رخ داده است.
• سایر تشخیص های احتمالی را رد کند.