زردی نوزاد: علائم، عوارض، تشخیص و درمان

مقدمه: زردی در نوزادان شایع و معمولا بی ضرر است. باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم می شود. اصطلاح پزشکی زردی در نوزادان، زردی نوزادی است. زرد شدن پوست در پوست های قهوه ای یا مشکی دشوارتر است. ممکن است دیدن آن در کف دست یا کف پا آسان تر باشد.
سایر علائم زردی نوزاد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ادرار تیره و زرد (ادرار نوزاد تازه متولد شده باید بی رنگ باشد)
• مدفوع کم رنگ (باید زرد یا نارنجی باشد)

علائم زردی نوزاد معمولاً 2 روز پس از تولد ظاهر می شود و تا زمانی که نوزاد حدود 2 هفته است بدون درمان بهتر می شود.

کودک شما طی 72 ساعت پس از تولد به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی نوزاد، از نظر علائم زردی معاینه می شود.

اگر نوزاد شما بعد از این مدت علائم زردی پیدا کرد، در اسرع وقت برای مشاوره با ماما، پزشک یا پزشک عمومی خود صحبت کنید.

در حالی که زردی معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، مهم است که تعیین کنید آیا کودک شما به درمان نیاز دارد یا خیر.

اگر زردی نوزادتان را در خانه زیر نظر دارید، اگر علائم نوزادتان به سرعت بدتر شد یا خیلی تمایلی به شیر خوردن نداشت، فوراً با ماما تماس بگیرید.

علائم زردی نوزاد

اگر نوزاد شما زردی داشته باشد، پوست او کمی زرد به نظر می رسد.

اگر نوزاد دارای پوست قهوه ای یا تیره باشد، تغییر در رنگ پوست می تواند دشوارتر باشد.

زرد شدن ممکن است در جاهای دیگر آشکارتر باشد، مانند:

• در سفیدی چشمانشان
• داخل دهانشان
• روی کف پاهایشان
• روی کف دستانشان

زردی پوست معمولاً در سر و صورت بیشتر محسوس است.

اگر ناحیه ای از پوست را با انگشت خود فشار دهید، زردی نیز ممکن است افزایش یابد.

نوزاد تازه متولد شده مبتلا به زردی ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشد:

• خواب آلود می باشد
• مثل همیشه تغذیه نمی کند
• ادرار زرد تیره دارد (باید بی رنگ باشد)
• مدفوع رنگ پریده دارد (باید زرد یا نارنجی باشد)

زردی معمولاً حدود 2 روز پس از تولد ظاهر می شود و تا 2 هفتگی نوزاد ناپدید می شود.

در نوزادان نارس، که بیشتر مستعد زردی هستند، ممکن است 5 تا 7 روز طول بکشد تا ظاهر شود و معمولاً حدود 3 هفته طول می کشد.

همچنین در نوزادانی که فقط شیر مادر دارند، بیشتر طول می کشد و برخی از نوزادان را برای چند ماه تحت تاثیر قرار می دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمایید؟

کودک شما معمولاً طی 72 ساعت پس از تولد به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی نوزاد، از نظر علائم زردی معاینه می شود.

اگر نوزاد شما بعد از این مدت علائم زردی پیدا کرد، در اسرع وقت برای مشاوره با ماما، پزشک یا پزشک عمومی خود صحبت کنید.

در بیشتر موارد، زردی بی ضرر است و نشانه ای از یک بیماری زمینه ای نیست.

معمولاً تا زمانی که نوزاد ۲ هفته ای شود، خود به خود از بین می رود.

در حالی که زردی معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، مهم است که تعیین کنید آیا کودک شما به درمان نیاز دارد یا خیر.

چرا نوزاد من زردی دارد؟

زردی ناشی از تجمع بیلی روبین در خون است. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که وقتی گلبول های قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند، تجزیه می شود. زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند.

همچنین، کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است، بنابراین در حذف بیلی روبین از خون کمتر موثر است. زمانی که نوزاد حدود 2 هفتگی دارد، کبد او در پردازش بیلی روبین موثرتر است، بنابراین زردی اغلب تا این سن خود را اصلاح می کند بدون اینکه هیچ آسیبی ایجاد کند. در تعداد کمی از موارد، زردی می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر زردی بلافاصله پس از تولد (در 24 ساعت اول) ایجاد شود، اغلب این اتفاق می افتد.

علت زردی نوزاد چیست؟

زردی ناشی از بیلی روبین بیش از حد در خون است. این به عنوان هیپربیلی روبینمی شناخته می شود. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که وقتی گلبول های قرمز خون که اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند، تجزیه می شود. بیلی روبین در جریان خون به کبد می رود. کبد شکل بیلی روبین را تغییر می دهد، بنابراین می توان آن را از بدن دفع کرد. اما اگر بیش از حد بیلی روبین در خون وجود داشته باشد یا کبد نتواند از شر آن خلاص شود، بیلی روبین اضافی باعث زردی می شود.

زردی در نوزادان

زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند. کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است، بنابراین در پردازش بیلی روبین و حذف آن از خون کمتر موثر است. این بدان معناست که سطح بیلی روبین در نوزادان بسیار بالاتر از بزرگسالان است.

زمانی که نوزاد در حدود 2 هفتگی است، بیلی روبین کمتری تولید می کند و کبد آنها در حذف آن از بدن مؤثرتر است. این بدان معنی است که زردی اغلب خود را تا این مرحله بدون ایجاد آسیب اصلاح می کند.

شیر دادن

شیر دادن به نوزاد می تواند احتمال ابتلا به زردی را در او افزایش دهد. اما در صورت ابتلا به یرقان، نیازی به قطع شیر دادن به نوزاد نیست، زیرا علائم معمولاً در عرض چند هفته از بین می روند. برخی از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ممکن است تا 12 هفته زردی داشته باشند، اما مهم است که این مورد توسط یک پزشک یا پزشک عمومی بررسی شود تا سایر علل جدی‌تر زردی را بتوان رد کرد.

مزایای تغذیه با شیر مادر بیشتر از خطرات احتمالی مرتبط با این بیماری است. اگر نوزاد شما نیاز به درمان زردی داشته باشد، ممکن است در طول درمان به مایعات اضافی و تغذیه مکرر نیاز داشته باشد.

مشخص نیست که چرا نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بیشتر در معرض ابتلا به زردی هستند، اما تعدادی از نظریه ها پیشنهاد شده است. به عنوان مثال، ممکن است شیر مادر حاوی مواد خاصی باشد که توانایی کبد در پردازش بیلی روبین را کاهش می دهد. زردی نوزادی که تصور می شود با شیردهی مرتبط است، گاهی اوقات زردی شیر مادر نامیده می شود.

شرایط بهداشتی زمینه ای

گاهی اوقات زردی ممکن است به دلیل یک مشکل سلامتی دیگر ایجاد شود. این به عنوان زردی پاتولوژیک شناخته می شود.

برخی از علل زردی پاتولوژیک عبارتند از:

• غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) (که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند)
• ناسازگاری گروه خونی (زمانی که مادر و نوزاد دارای گروه های خونی متفاوتی هستند که در دوران بارداری یا زایمان با هم مخلوط می شوند)
• بیماری رزوس (شرایطی که اگر مادر خون رزوس منفی داشته باشد و نوزاد خون رزوس مثبت داشته باشد ممکن است رخ دهد)
• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• سندرم کریگلر نجار (یک بیماری ارثی که بر آنزیم مسئول پردازش بیلی روبین تأثیر می گذارد)
• انسداد یا مشکل در مجاری صفراوی و کیسه صفرا (کیسه صفرا صفرا را ذخیره می کند که توسط مجاری صفراوی به روده منتقل می شود)

کمبود ارثی آنزیمی به نام گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز (G6PD) نیز می تواند منجر به زردی یا کرنیکتروس شود.

اگر سابقه خانوادگی G6PD دارید، مهم است که به ماما، پزشک عمومی یا پزشک اطفال اطلاع دهید. علائم زردی نوزاد شما باید به دقت کنترل شود.

زردی نوزاد چقدر شایع است؟

زردی یکی از شایع ترین بیماری هایی است که می تواند نوزادان تازه متولد شده را تحت تاثیر قرار دهد. تخمین زده می شود که از هر 10 نوزاد، 6 نوزاد دچار زردی می شوند، هچنین 8 نوزاد از هر 10 نوزاد نارس قبل از هفته 37 بارداری متولد شده نیز دچار زردی می شوند.

اما از هر 20 نوزاد فقط 1 نفر دارای سطح بیلی روبین خون به اندازه ای است که نیاز به درمان دارد. به دلایلی که مشخص نیست، شیردهی خطر ابتلا به زردی نوزاد را افزایش می‌دهد، که اغلب ممکن است برای یک ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد. اما در بیشتر موارد، مزایای شیردهی به مراتب بیشتر از خطرات مرتبط با زردی است.

نحوه تشخیص زردی نوزاد

نوزاد شما طی 72 ساعت پس از تولد در معاینه فیزیکی نوزاد، از نظر زردی بررسی می شود. اما باید بعد از بازگشت به خانه علائم زردی را بررسی کنید زیرا گاهی اوقات ممکن است تا یک هفته طول بکشد تا ظاهر شود. وقتی با نوزادتان در خانه هستید، مراقب زردی پوست یا سفیدی چشم‌های او باشید.

فشار دادن ملایم انگشتان روی نوک بینی یا روی پیشانی آنها ممکن است مشاهده زردی را برای شما آسان تر کند. همچنین باید ادرار و مدفوع کودک خود را بررسی کنید. اگر ادرار نوزاد شما زرد باشد (ادرار نوزاد تازه متولد شده باید بی رنگ باشد) یا مدفوع او کم رنگ باشد (باید زرد یا نارنجی باشد) ممکن است زردی داشته باشد.

اگر فکر می کنید نوزادتان ممکن است زردی داشته باشد، در اسرع وقت با ماما، پزشک یا پزشک عمومی خود صحبت کنید. برای بررسی اینکه آیا به درمان نیاز است یا خیر، باید آزمایشاتی انجام شود.

آزمون بصری

کودک شما یک معاینه بصری برای یافتن علائم زردی انجام می دهد.

آنها باید در این مدت لباس خود را درآورند تا بتوان پوست آنها را در زیر نور خوب و ترجیحا طبیعی مشاهده کرد.

موارد دیگری که ممکن است بررسی شوند عبارتند از:

• سفیدی چشم کودک
• لثه های کودک
• رنگ ادرار یا مدفوع کودک

آزمایش بیلی روبین

اگر تصور می شود که نوزاد شما زردی دارد، سطح بیلی روبین در خون او باید آزمایش شود.

این آزمایش را می توان به صورت زیر انجام داد:

• دستگاه کوچکی به نام بیلی روبین سنج که نور را به پوست کودک شما می تاباند (میزان بیلی روبین را با تجزیه و تحلیل نحوه انعکاس نور یا جذب پوست توسط پوست محاسبه می کند)
• یک آزمایش خون از نمونه خونی که با سوزن زدن پاشنه کودک شما گرفته می شود (سطح بیلی روبین در قسمت مایع خون به نام سرم اندازه گیری می شود)
  در بیشتر موارد، برای بررسی زردی نوزادان از بیلی روبینومتر استفاده می شود. در رابطه با آزمایش خون بیشتر بخوانید.

آزمایش خون معمولاً تنها در صورتی ضروری است که نوزاد شما در عرض 24 ساعت پس از تولد دچار زردی شود یا میزان قرائت آن بالا باشد.

سطح بیلی روبین شناسایی شده در خون کودک شما برای تصمیم گیری در مورد نیاز به درمان استفاده می شود.

آزمایش های خون بیشتر

اگر زردی نوزاد بیش از 2 هفته طول بکشد یا نیاز به درمان باشد، ممکن است آزمایشات خون بیشتری لازم باشد.

خون مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد تا مشخص شود:

• گروه خونی نوزاد (این برای بررسی اینکه آیا با گروه خونی مادر ناسازگار است)
• آیا آنتی بادی (پروتئین های مبارزه کننده با عفونت) به گلبول های قرمز نوزاد متصل است یا خیر
• تعداد سلول های خون نوزاد
• آیا عفونت وجود دارد
• آیا کمبود آنزیم وجود دارد

این آزمایشات به تعیین اینکه آیا دلیل زمینه ای برای افزایش سطح بیلی روبین وجود دارد یا خیر کمک می کند.

درمان زردی نوزاد

درمان زردی نوزاد معمولاً مورد نیاز نیست، زیرا علائم معمولاً در عرض 10 تا 14 روز از بین می‌روند، اگرچه گاهی اوقات ممکن است طولانی‌تر شوند. درمان معمولاً تنها در صورتی توصیه می شود که آزمایشات سطوح بسیار بالای بیلی روبین در خون نوزاد را نشان دهد.

این به این دلیل است که یک خطر کوچک وجود دارد که بیلی روبین می تواند وارد مغز شود و باعث آسیب مغزی شود. 2 درمان اصلی وجود دارد که می توان در بیمارستان برای کاهش سریع سطح بیلی روبین کودک انجام داد. ازجمله:

• فتوتراپی – نوع خاصی از نور به پوست می تابد که بیلی روبین را به شکلی تبدیل می کند که می تواند به راحتی توسط کبد تجزیه شود.
• انتقال خون – که در آن خون کودک شما با استفاده از یک لوله نازک (کاتتر) که در رگ‌های خونی او قرار داده می‌شود و با خون اهداکننده مشابه جایگزین می‌شود، برداشته می‌شود. اکثر نوزادان به خوبی به درمان پاسخ می دهند و می توانند بعد از چند روز بیمارستان را ترک کنند.

اگر نوزاد شما دچار زردی شد، با ماما، پزشک یا پزشک عمومی خود صحبت کنید. آنها می توانند ارزیابی کنند که آیا به درمان نیاز است یا خیر.

همانطورکه گفته شد، درمان معمولاً فقط در صورتی لازم است که کودک شما دارای سطح بالایی از ماده ای به نام بیلی روبین در خون خود باشد، بنابراین برای بررسی این موضوع باید آزمایشاتی انجام شود.

اکثر نوزادان مبتلا به زردی نیازی به درمان ندارند زیرا سطح بیلی روبین در خون آنها پایین است. در این موارد، وضعیت معمولاً در عرض 10 تا 14 روز بهتر می شود و هیچ آسیبی برای کودک شما ایجاد نمی کند. اگر نیازی به درمان نیست، باید به شیردهی منظم کودک خود ادامه دهید و در صورت لزوم او را برای شیر بیدار کنید.

اگر وضعیت کودک شما بدتر شد یا بعد از 2 هفته ناپدید نشد، با ماما، پزشک یا پزشک عمومی خود تماس بگیرید. زردی نوزادان می تواند بیش از 2 هفته طول بکشد اگر نوزاد شما نارس به دنیا آمده باشد یا فقط با شیر مادر تغذیه شود. معمولا بدون درمان بهبود می یابد. اما اگر این بیماری تا این حد طول بکشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای بررسی مشکلات اساسی سلامت توصیه شود.

اگر زردی نوزاد به مرور زمان بهبود نیافت، یا آزمایش‌ها سطوح بالای بیلی روبین در خون او را نشان دهند، ممکن است در بیمارستان بستری شوند و با فتوتراپی یا تعویض خون درمان شوند. این درمان ها برای کاهش خطر یک عارضه نادر اما جدی زردی نوزاد به نام کرنیکتروس توصیه می شود که می تواند باعث آسیب مغزی شود.

فتوتراپی

فتوتراپی درمان با نوع خاصی از نور (نه نور خورشید) است. گاهی اوقات از آن برای درمان زردی نوزاد استفاده می شود، زیرا کار کبد کودک را آسان تر می کند تا بیلی روبین را از خون او جدا کند. هدف فتوتراپی این است که پوست کودک را تا حد امکان در معرض نور قرار دهد. کودک در یک تخت یا انکوباتور با چشم های پوشانده زیر نور قرار می گیرد.

معمولاً به مدت 30 دقیقه قطع می شود تا بتوانید به کودک خود شیر بدهید، پوشک او را عوض کنید و او را در آغوش بگیرید. اگر زردی نوزادتان بهبود نیابد، فتوتراپی تشدید شده ممکن است پیشنهاد شود. این شامل افزایش مقدار نور استفاده شده یا استفاده از منبع نور دیگری می باشد.

درمان را نمی توان برای استراحت در طول فتوتراپی شدید متوقف کرد، بنابراین نمی توانید به نوزاد خود شیر بدهید یا در آغوش بگیرید. اما می توانید به کودک خود شیر دوشیده بدهید. در طول فتوتراپی، دمای کودک شما کنترل می شود تا مطمئن شوید که خیلی گرم نمی شود و برای علائم کم آبی بررسی می شود.

اگر کودک شما کم آب شده و قادر به نوشیدن کافی نیست ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز باشد. سطح بیلی روبین هر 4 تا 6 ساعت پس از شروع فتوتراپی آزمایش می شود تا بررسی شود که آیا درمان موثر است یا خیر. هنگامی که سطح بیلی روبین کودک شما تثبیت شد یا شروع به کاهش کرد، هر 6 تا 12 ساعت یکبار بررسی می شود. زمانی که سطح بیلی روبین به سطح ایمن برسد که معمولاً یک یا دو روز طول می کشد، فتوتراپی متوقف می شود. فتوتراپی به طور کلی برای زردی نوزاد بسیار موثر است و عوارض جانبی کمی دارد.

تبادل خون

اگر نوزاد شما سطح بسیار بالایی از بیلی روبین در خون خود داشته باشد یا فتوتراپی موثر نبود، ممکن است نیاز به تزریق خون کامل داشته باشد که به عنوان انتقال خون تبادلی شناخته می شود.

در طول انتقال خون، خون کودک شما از طریق یک لوله پلاستیکی نازک که در رگ های خونی بند ناف، بازوها یا پاهای او قرار داده شده است، خارج می شود.

خون با خون اهداکننده مناسب (کسی با گروه خونی مشابه) جایگزین می شود. از آنجایی که خون جدید حاوی بیلی روبین نیست، سطح کلی بیلی روبین در خون کودک شما به سرعت کاهش می یابد.

کودک شما در طول فرآیند انتقال خون، که ممکن است چندین ساعت طول بکشد، به دقت تحت نظر خواهد بود. هر گونه مشکلی که ممکن است ایجاد شود، مانند خونریزی، درمان می شود. خون کودک شما طی 2 ساعت پس از درمان آزمایش می شود تا بررسی شود که آیا موفقیت آمیز بوده است یا خیر. اگر سطح بیلی روبین در خون کودک شما بالا بماند، ممکن است نیاز به تکرار این روش باشد.

سایر درمان ها

اگر زردی ناشی از یک مشکل اساسی سلامتی، مانند عفونت باشد، معمولاً باید درمان شود. اگر زردی ناشی از بیماری رزوس باشد (زمانی که مادر خون رزوس منفی دارد و نوزاد خون رزوس مثبت دارد)، ممکن است از ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) استفاده شود.

IVIG معمولاً فقط در صورتی استفاده می شود که فتوتراپی به تنهایی مؤثر نبوده و سطح بیلی روبین در خون همچنان در حال افزایش است.

عوارض زردی نوزاد

اگر نوزادی با سطوح بسیار بالای بیلی روبین درمان نشود، خطر ابتلا به آسیب دائمی مغز وجود دارد. این به عنوان کرنیکتروس شناخته می شود. Kernicterus در انگلستان بسیار نادر است.

کرنیکتروس چیست؟

کرنیکتروس یک عارضه نادر اما جدی زردی درمان نشده در نوزادان است. این به دلیل آسیب بیش از حد بیلی روبین به مغز یا سیستم عصبی مرکزی است.

در نوزادان تازه متولد شده با سطوح بسیار بالای بیلی روبین در خون (هیپربیلی روبینمی)، بیلی روبین می تواند از لایه نازک بافتی که مغز و خون را جدا می کند (سد خونی مغزی) عبور کند. بیلی روبین می تواند به مغز و نخاع آسیب برساند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

آسیب مغزی ناشی از سطوح بالای بیلی روبین را انسفالوپاتی بیلی روبین نیز می نامند. کودک شما ممکن است در معرض خطر ابتلا به کرنیکتروس باشد اگر:

• سطح بسیار بالایی از بیلی روبین در خون خود دارد
• سطح بیلی روبین در خون به سرعت در حال افزایش است
• هیچ درمانی موثر واقع نمی شود

علائم اولیه کرنیکتروس در نوزادان عبارتند از:

• تغذیه ضعیف
• تحریک پذیری
• گریه بلند
• بدون رفلکس غافلگیر کننده
• بی حالی (خواب آلودگی)
• مکث کوتاه در تنفس (آپنه)
• ماهیچه های آنها به طور غیرمعمولی مانند یک عروسک پارچه ای شل می شود

همانطور که کرنیکتروس پیشرفت می کند، علائم اضافی می تواند شامل حملات (تشنج) و اسپاسم عضلانی باشد که می تواند باعث قوس شدن پشت و گردن شود.

درمان کرنیکتروس شامل استفاده از انتقال خون تعویضی است که در درمان زردی نوزاد استفاده می شود.

اگر قبل از درمان آسیب مغزی قابل توجهی رخ دهد، کودک ممکن است دچار مشکلات جدی و دائمی شود، مانند:

• فلج مغزی (بیماری که بر حرکت و هماهنگی تأثیر می گذارد)
• کاهش شنوایی (که می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد)
• ناتوانی های یادگیری
• انقباض غیر ارادی قسمت های مختلف بدن
• مشکلات حفظ حرکات طبیعی چشم (افراد مبتلا به کرنیکتروس تمایل دارند به سمت بالا یا از یک طرف به طرف دیگر نگاه کنند، نه مستقیم به جلو)
• رشد ضعیف دندان ها