بررسی سطح قند خون: دلایل، نحوه انجام و تفسیر نتایج

مقدمه: دانستن سطح قند خون‍تان به شما کمک می کند تا دیابت خود را مدیریت کرده و خطر ابتلا به عوارض جدی را در حال حاضر و در آینده کاهش دهید. در این مطلب به بررسی نحوه اندازه گیری سطح قند خون و دلایل انجام آن و تفسیر نتایج و محدوده نرمال می پردازیم.

سطح قند خون چیست؟

سطح قند خون شما، که به عنوان سطح گلوکز خون نیز شناخته می شود، یک اندازه گیری است که نشان می دهد چقدر گلوکز در خون شما وجود دارد. گلوکز یک نوع قند است که از غذا و نوشیدنی ها دریافت می کنید. سطوح قند خون شما در طول روز، بالا و پایین می‌رود و برای افرادی که به دیابت مبتلا هستند این تغییرات بزرگ‌تر است و بیشتر از افرادی که دیابت ندارند، اتفاق می‌افتد. در رابطه با ازمایش قند خون بیشتر بخوانید.

آیا می توانم قند خون خودم را چک کنم؟

شما می‌توانید با انجام یک تست سوزن زنی به انگشت یا با استفاده از یک دستگاه پایش مداوم گلوکز خون به نام CGM ، سطح قند خون را بررسی کنید. شما می توانید این کار را چندین بار در روز انجام دهید – و آن به شما کمک می کند تا در طول زندگی خود مراقب سلامتی خود باشید و همچنین به شما کمک کند بفهمید که چه بخورید و چه مقدار دارو مصرف کنید. محدوده‌ی هدف ایده‌آل خود را پیدا کنید.

همه افراد مبتلا به دیابت نیازی به بررسی سطح خود به این شکل ندارند. اگر داروهای دیابت خاصی مصرف می کنید، به این کار نیاز خواهید داشت. اگر مطمئن نیستید که آیا باید خودتان این کار را انجام دهید یا این که چقدر باید آن را انجام دهید، با پزشک خود مشورت کنید، آن ها به شما توصیه می کنند که آیا باید خودتان آن را بررسی کنید و چقدر این کار را انجام دهید.

همچنین یک آزمایش خون به نام HbA1c وجود دارد که آزمایشی برای اندازه گیری میانگین سطح قند خون شما در سه ماه گذشته است. همه‌ی افراد مبتلا به دیابت، حق انجام این آزمایش را دارند.

سطوح بالای قند خون، خطر ابتلا به عوارض جدی را در شما افزایش می دهد. به هر حال دیابت خود را مدیریت کنید و همواره از سطح قند خون خود آگاه باشید.

چرا باید سطح قند خون خود را بررسی کنیم؟

اگر داروی خاصی مانند انسولین یا سولفونیل اوره مصرف می کنید، بررسی سطح قند خون شما بخش مهمی از زندگی با دیابت است. این می تواند به شما کمک کند که متوجه شوید چه زمانی نیاز به مصرف داروی بیشتری دارید، کی نیاز به خوردن چیزی دارید یا چه زمانی وقت آن است که بلند شوید و بیشتر حرکت کنید

بررسی‌های روزانه و روتین می‌تواند به شما کمک کند که بدانید چه زمانی ممکن است شروع به کاهش خیلی زیاد (هایپو) یا افزایش خیلی زیاد (هایپر) می کنید. این راهی برای شناخت بدنتان و نحوه‌ی عملکرد آن است و می تواند به شما و تیم پزشکی تان کمک کند تا الگوها را نیز شناسایی کنید. آیا نتایج خود را یادداشت می کنید؟ ممکن است این کار برای شما مفید باشد.

اما مهم‌تر این است که به شما کمک می کند سالم بمانید و از عوارض جدی دیابت در حال حاضر و در آینده جلوگیری کنید. منظور ما از عوارض، مشکلات جدی در مناطقی مانند پاها و چشمانتان است. این اتفاق به این دلیل می افتد که قند بیش از حد در خون به رگ های خونی شما آسیب می رساند و باعث می شود جریان خون در سراسر بدنتان دشوارتر شود و می تواند منجر به مشکلات بسیار جدی مانند از دست دادن بینایی و قطع عضو شود.

هر چه سطح قند خون شما بالاتر باشد و مدت طولانی تری بالا باشد، بیشتر در معرض خطر هستید.

چگونه باید سطح قند خون خود را بررسی کنیم؟

سوزن مخصوص زدن به انگشت برای بررسی سطح قند خون

این روشی است که با آن می توانید در لحظه، سطح قند خون خود را به دست آورید. این یک تصویر لحظه ای از قند خون است.

پزشکتان به شما نشان می دهد که چگونه این تست را انجام دهید و مهم است که نحوه‌‌ی انجام آن را به درستی آموزش ببینید – در غیر این صورت ممکن است نتایج اشتباهی بگیرید.

برای برخی از افراد، تست سوزن زنی به انگشت مشکل نیست و به سرعت بخشی از روال عادی زندگی آن ها می شود. برای دیگران، ممکن است تجربه ای استرس زا باشد، که کاملا قابل درک است. آن ها نیز این تجربه را داشته اند و نگرانی های شما را درک می کنند.

اگر فرزندتان دیابت دارد و شما در حال بررسی سطح قند خون او هستید، اطلاعات بیشتری برای شما داریم.

برای انجام تست به وسایل زیر نیاز دارید:

• یک دستگاه اندازه گیری قند خون
• یک دستگاه سوزن زنی انگشت
• چند نوار تست
• یک لانسِت (یک سوزن بسیار کوتاه و ظریف)
• یک سطل که بتوان سوزن ها را با خیال راحت در آن انداخت.

اگر یکی از این موارد را ندارید، با پزشک خود صحبت کنید.

وسایل اندازه گیری قند خون

وسایل اندازه گیری جدید همیشه به بازار عرضه می شوند و انتخاب درست آن ها ممکن است گیج کننده باشد. بهتر است از پزشک خود برای انتخاب یک وسیله یا دستگاه مناسب که با نیازهای شما سازگار است، راهنمایی بخواهید.

اگر مشکلات بینایی دارید، ممکن است نتوانید از برخی از دستگاه ها استفاده کنید، بنابراین متخصص شما می توانند جایگزین هایی را پیشنهاد دهند.

برخی از افراد می توانند دستگاه های تست قند خون را با نسخه‌ی پزشکی تهیه کنند. اما اگر تصمیم به خرید دستگاه داشته باشید، ممکن است برای نوارهای تست آن نسخه ای صادر نشود.

نوارهای تست قند خون

نوارهای تست معمولاً در دسته های 50 تایی عرضه می شوند و باید با نوع دستگاهی که انتخاب کرده اید سازگار باشند.

تقریباً از هر چهار نفر در بریتانیا یک نفر تجربه این را داشته اند که پزشک عمومی آن ها راضی به صدور نسخه برای نوارهای تست نبوده است. ما فکر می‌کنیم که این رفتار غیرقابل قبول است، بنابراین به دنبال حمایت از دسترسی همه، به نوارهای تست با نسخه‌ی پزشکی هستیم.

اگر چنین اتفاقی برای شما رخ داد، با مطب پزشک خود در ارتباط باشید. اگر این راهکار کارساز نبود، با مرکز بهداشت محل خود تماس بگیرید.

اگر تصمیم به خرید نوارها از خارج از بریتانیا یا آنلاین داشته باشید، باید اطمینان حاصل کنید که آن ها با استاندارهای مورد قبول بریتانیا تنظیم شده باشند..

دستگاه های سوزن زنی به انگشت و لنسِت ها

دستگاه های سوزن زنی انگشتی، نوک انگشت را با سوزن سوراخ می کنند تا بتوان یک قطره خون برای تست برداشت. این سوزن به نام «لنست» شناخته می شود.
شما می‌توانید دستگاه را طوری تنظیم کنید که میزان نفوذ آن به پوست تغییر کند. این به ضخامت پوست بستگی دارد.

لنست‌ها در اندازه ها و ضخامت های مختلف موجود هستند. لنست ها با اندازه های بزرگ‌تر نازک‌تر هستند، بنابراین معمولاً درد کمتری دارند، اما ممکن است همیشه به مقدار کافی خون به شما ندهند.

شما فقط یک بار می توانید از لنست استفاده کنید، چرا که به تدریج تیزی آن از بین می رود و استفاده از آن دردناک می شود.

نحوه انجام تست سوزن زنی به انگشت

پزشک شما در اولین بار به شما نشان می دهد که چگونه این کار را انجام دهید، اما این مراحل کلیدی هستند:

• قبل از انجام هرگونه تست قند خون، دست های خود را با صابون و آب گرم بشویید. از دستمال های مرطوب استفاده نکنید زیرا گلیسیرین موجود در آن ها می تواند بر نتیجه‌ی آزمایش تأثیر بگذارد. مطمئن شوید که دست‌هایتان گرم است تا خون‌گیری آسان‌تر شود و درد کمتری احساس کنید.
• یک نوار تست بردارید و آن را در دستگاه قرار دهید تا آماده تست شود. برخی از دستگاه ها دارای نوارهای تست داخلی می باشند که مستقیماً به دستگاه متصل هستند.
• درپوش دستگاه را بردارید و یک لنست جدید را درون آن قرار دهید. سپس درپوش را دوباره روی آن قرار دهید و با کشیدن یا کلیک کردن دکمه، دستگاه را تنظیم کنید.
• انگشتی را برای فشردن انتخاب کنید، اما از انگشت شست یا اشاره‌ی خود (انگشت کنار شست) استفاده نکنید. همچنین از انتخاب محل هایی که نزدیک ناخن یا وسط انگشت هستند خودداری کنید. دستگاه را در کنار انگشت خود قرار داده و دکمه را فشار دهید. هر بار از انگشت متفاوت و ناحیه متفاوتی استفاده کنید.
• دستگاه خود را با نوار تست برداشته و آن را در برابر قطره خون قرار دهید. معمولاً دستگاه با صدای بوق به شما نشان می دهد که نوار تست پر شده است.
• قبل از مشاهده‌ی نتیجه، انگشت خود را تمیز کنید. از یک دستمال برای جلوگیری از خونریزی استفاده کنید، سپس از آن برای بیرون آوردن لنست و دور انداختن آن در سطل زباله استفاده کنید.
• در این زمان، دستگاه شما احتمالاً نتیجه را نشان خواهد داد. آن را یادداشت کنید.
• می توانید از همان دستمال برای بیرون آوردن نوار تست استفاده کنید و آن را نیز دور بیندازید. بیرون آوردن نوار معمولاً دستگاه را خاموش می کند.

دستگاه های پایش مداوم گلوکز خون

به دلایلی، بیشتر افراد مبتلا به دیابت از دستگاه های پایش مداوم گلوکز برای بررسی سطح قند خون خود استفاده می کنند. این یک تست قند خون بدون سوزن است. به جای آن از سنسوری استفاده می‌کند که روی پوست خود قرار می گیرد و تست را بدون سوراخ کردن انگشت انجام می‌دهد. برند اصلی و محبوب آن FreeStyle Libre نام دارد.

اما پایش گلوکز، قند خون شما را اندازه گیری نمی کند. بلکه مقدار قند موجود در مایع اطراف سلول های شما، به نام بینابینی را اندازه گیری می کند. این باعث تأخیر در خواندن نتایج می‌شود، بنابراین کاملاً دقیق نیست، به همین دلیل همچنان باید هر چند وقت یک بار، تست سوزن زنی به انگشت را انجام دهید.

آزمایش قند خون HbA1c

علاوه بر تست منظم قند خون توسط خودتان، حداقل یک بار در سال پزشک از شما می خواهد که برای آزمایش خون HbA1c مراجعه کنید. این آزمایش، میانگین سطح قند خون شما را در طول سه ماه گذشته بررسی می‌کند و به متخصص دیابت تان و شما کمک می‌کند تا میزان تغییرات را در طول زمان تشخیص دهید. در رابطه با آزمایش خون بیشتر بخوانید.

این یکی از بررسی‌های ضروری سلامت دیابت شما است و درک نتایج بسیار مهم است. مقدار بالای HbA1c به معنای داشتن مقدار زیادی قند در خون است. این بدان معنی است که احتمالاً ابتلا با عوارض جدی مرتبط با دیابت، مانند مشکلات جدی در چشم ها و پاها روبرو خواهید شد.

بنابراین انجام آزمایش قند خون به صورت منظم، بسیار حیاتی است، تا بتوانید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کرده و خطر ابتلا به عوارض را کاهش دهید.

مطلب پیشنهادی: بهترین زمان آزمایش خون (ناشتا و بدون ناشتایی)

از نتایج خود یادداشت برداری کنید

ممکن است واضح به نظر برسد، اما باید نتایج خود را ثبت کنید. آن ها را در یک دفترچه یادداشت یا در تقویم تلفن همراه خود یادداشت کنید. برخی از دستگاه های اندازه گیری قند خون، نرم افزاری دارند که به شما این امکان را می دهند. می توانید از یک اپلیکیشن دیابت نیز استفاده کنید.

محدوده‌ی هدف قند خون من چیست؟

اینها مقادیر هدف سطوح قند خون برای بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 هستند. اما ممکن است اهداف فردی شما متفاوت باشند.

ممکن است بپرسید محدوده‌ی طبیعی برای سطح قند خون چقدر است؟ پاسخ این است که یک محدوده‌ی سالم وجود دارد که در حالت ایده‌آل باید به دنبال آن باشید.

اینفوگرافیک بالا دستورالعمل‌‌های عمومی را نشان می دهد، اما محدوده‌ی هدف فردی شما برای سطوح قند خون ممکن است متفاوت باشد.

مطلب پیشنهادی: بیماری هیپوگلیسمی (گلوکز خون پایین)

بسته به مواردی مانند آنچه خورده‌اید و میزان فعالیت بدنی‌تان در زمان‌های مختلف در طول روز، قرائت‌های متفاوتی از میزان قند خون خود دریافت خواهید کرد. در ادامه، یک راهنمایی به منظور کمک به شما برای پیدا کردن محدوده‌ ی هدف آمده است:

اگر یک کودک مبتلا به دیابت نوع 1 هستید.

• هنگام بیدار شدن از خواب و قبل از غذا : 4 تا 7 میلی مول در لیتر
• بعد از غذا : 5 تا 9 میلی مول در لیتر

اگر یک بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 1 هستید.

• هنگام بیدار شدن از خواب و قبل از غذا: 5 تا 7 میلی مول در لیتر
• قبل از غذا در ساعات دیگر روز: 4 تا 7 میلی مول در لیتر
• بعد از غذا: 5-9 میلی مول در لیتر حداقل 90 دقیقه پس از غذا

اگر دیابت نوع 2 دارید.

• قبل از غذا: 4 تا 7 میلی مول در لیتر
• دو ساعت بعد از غذا: کمتر از 8.5 میلی مول در لیتر

زنان باردار مبتلا به هر نوع دیابت، از جمله دیابت بارداری.

• ناشتا: کمتر از 5.3 میلی مول در لیتر
• یک ساعت بعد از غذا: کمتر از 7.8 میلی مول در لیتر
• اگر نمی توانید تا دو ساعت بعد از غذا چک کنید – به جای آن یک ساعت بعد از غذا چک کنید، باید کمتر از 6.4 میلی مول در لیتر را هدف قرار دهید.

مول یک واحد علمی است که اغلب برای اندازه گیری مواد شیمیایی استفاده می شود.

وقتی سطح قند خون شما خیلی پایین است چه اتفاقی می افتد؟

اگر سطح قند خون شما خیلی پایین باشد، معمولاً کمتر از 4 میلی مول در لیتر، ممکن است دچار هایپو (افت قند خون) شوید. هایپو‌ها باید بلافاصله درمان شوند، در غیر این صورت سطح قند خون شما بیشتر کاهش می یابد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است دچار هایپوی شدید شوید و نیاز به درمان اورژانسی داشته باشید.

علائم مختلفی برای یک هایپو وجود دارد، بنابراین مهم است که در صورت کاهش بیش از حد قند خون، از علائم آن آگاه باشید. همچنین اطلاعات زیادی در مورد اقداماتی که باید در صورت داشتن هایپو انجام دهید، در دسترس است..

وقتی سطح قند خون شما خیلی بالاست چه اتفاقی می افتد؟

اگر سطح قند خون شما کمی بالاتر از هدف باشد، معمولاً هیچ علائمی ندارید. اما اگر سطح قند خون شما، بیش از حد بالا باشد، ممکن است برخی علائم مرتبط با هایپر را تجربه کنید.

سطحی از قند خون که در آن علائم شروع می شود، برای هر فرد متفاوت است، اما علائم متداول شامل دفع ادرار بیشتر از حد طبیعی، تشنگی شدید، سردرد و احساس خستگی و بی حالی است.

مهم است که بدانید چگونه یک هایپر را درمان کنید تا از تشکیل کتون ها در خون جلوگیری شود.